Tơ Trời - Loại Hoa Xanh

1. Nếp Nhà Xưa

Căn nhà chúng tôi hiện ở bây giờ là của ông bà nội tôi để lại. Tôi còn nhớ thuở tôi còn bé, tôi vẫn thường nghịch ngợm trèo lên mấy cái cột gỗ lim bóng loáng này để rồi lại tuột xuống như người ta leo cột mỡ.

Nói đến cái hồi tôi còn bé, chắc các bạn tưởng tôi lớn lắm ? Đối với số tuổi 14 của tôi các bạn có thấy lớn không ? Thôi thì tôi thấy tôi lớn lắm. So với đám em bẩy đứa của tôi mà đứa bé nhất mới biết nói có hai tiếng : ba, má, thì tôi là đầu đàn. Bọn em tôi sợ tôi lắm, tôi nói gì, chúng nghe răm rắp. Không phải chúng sợ cặp môi mím lại của tôi đâu (mắt và môi tôi không dữ bằng mẹ tôi, nhưng chúng vẫn sợ tôi hơn). Chúng chỉ sợ bàn tay gầy bé, nhưng gân guốc của tôi khi nắm lại, có thể tống vào mạng mỡ, hoặc bàn chân đen đủi, đầy bụi đất đá vào đít chúng đau điếng. Vậy thôi.

Mẹ tôi trông dữ, nhưng thực là hiền. Bà chưa đánh tôi lần nào. Chắc tại tôi là con đầu lòng và tôi rất dễ sai bảo. Mọi chuyện trong nhà, từ việc chẻ củi, lượm đá, đi mua cái này, cái khác, có khi quét sân nữa, đều do một tay tôi đảm nhiệm. Mẹ tôi chỉ cần cất cao giọng :

- Thằng Hai đâu ?

Là có mặt tôi ngay. Tôi cũng thích được mẹ tôi sai đi chợ mua nước mắm, mua tiêu ớt, hoặc ra phố mua đinh vít, đèn cầy. Tôi có thể trong những dịp như thế, tỏ cho mẹ tôi biết rằng tôi là đứa con dễ thương nhất trong tám đứa con của mẹ. Và hơn thế, tôi có thể có cớ để gặp mấy thằng bạn nhỏ ở xa nhà. Có thể nói, khắp cả cái chợ nhỏ, không ai là không biết đến tôi. Có bà thực tử tế, ví dụ như bà Tư nước mắm. Lần nào tôi mua xong bà cũng dúi trở lại cho tôi một đồng ăn quà. Ai cũng biết nhà tôi không giàu có tuy không nghèo lắm. Họ thương tôi có lẽ vì họ thương cái cảnh của tôi hơn. Năm nay tôi 14 nhưng chưa hề đến trường bao giờ. Tôi không dám trách Cha, Mẹ tôi không được công bằng bởi vì thực ra, tuy không hề được cắp sách đến trường như bọn em tôi sau này, nhưng tôi vẫn biết đọc, biết viết, và nhất là làm tính nhẩm thì tôi tính nhanh hơn bọn em tôi nhiều lắm nhờ những lần sai vặt của mẹ tôi.

Tôi mà biết đọc, biết viết cũng nhờ cha tôi. Hồi tôi mới sinh ra - tôi nghe kể lại thế - cha mẹ tôi nghèo lắm. Mẹ tôi con nhà không được tử tế còn cha tôi con một ông tú trong phường. Vì vậy, khi cha tôi đòi cưới mẹ tôi, ông nội tôi không bằng lòng. Cha mẹ tôi phải đi ở riêng, sống cực khổ trong một ngôi nhà tranh đổ nát. Cha tôi nhờ có học chút ít, xin làm chân thư ký quèn trong một hãng buôn tư. Mẹ tôi đi làm thợ hồ, chuyên môn xây nhà cao cửa rộng cho người khác ở. Hằng ngày nhìn từng viên gạch xây cao dần, nào phòng ăn, phòng tắm, phòng ngủ của nhà người ta, mẹ tôi thầm đau đớn. Tuy nhiên, mẹ tôi thương cha tôi, mang mặc cảm vì mẹ mà cha tôi khổ sở, mẹ cố nhận chìm những hối tiếc và những ước mơ xuống đáy lòng.

Ban đầu cha tôi phải đi làm bằng cặp chân gầy của ông. Mỗi sáng, mẹ tôi dậy sớm, nấu cơm cho ông ăn để ông có đủ thì giờ cuốc bộ từ nhà đến sở, cách gần bảy cây số. Mấy tháng sau, cha tôi đi bằng xe đạp. Không phải cha tôi đạp đâu, cha tôi ngồi sau chiếc xe đạp của bác Quí bên hàng xóm. Bác Quí làm cách sở cha tôi chừng nửa cây số. Cứ sáng đi, chiều về bác Quí chở cha tôi trên chiếc xe đạp màu xanh lá cây. Và cứ đến cuối tháng, cha tôi dúi vào tay bác số tiền công tương xứng với sức bác gò lưng chở cha tôi đến sở, về nhà. Như thế, cha tôi tạm đỡ ít lâu. Không may cho cha tôi (hay cho bác Quí ?), bác đau nặng. Trong nhà, bác là cây trụ đỡ một đám sáu người, 1 vợ, 5 con. Cho nên lúc bác ngã xuống, bác Quí gái quýnh cả lên. May cho bác Quí là bác làm sở công nên người ta không trừ lương, nhưng bao nhiêu tiền thuốc thang cứ theo những vòng vàng của bác Quí gái mà bay vào tiệm cầm đồ tất. Bác Quí trai chỉ còn có mỗi chiếc xe đạp là đáng giá. Chiếc xe đạp ấy sau này bác phải bán cho cha tôi với giá đặc biệt. Và cha tôi để trả ơn bằng lòng chở bác đi làm mà không lấy tiền công trong sáu tháng trời, mãi đến khi bác Quí trai bị đổi đi Phong Điền, cha tôi mới thôi làm ngựa người.

Chiếc xe đạp màu xanh lá cây là gia tài độc nhất, lâu nhất của cha tôi. Bởi vì sau khi mua chiếc xe ấy, cha tôi không còn hơi sức để mua một chiếc xe khá hơn thế nữa. Chiếc xe đã cũ, nhưng dàn còn tốt, của Pháp mà lị. Chiếc xe ấy chở cha tôi đi, về trong mười mấy năm trời. Đôi lúc tôi lẩn thẩn tự nghĩ chả biết chiếc xe ấy đã quay được bao nhiêu vòng rồi, có lẽ nhiều hơn cả mặt đất quay quanh mặt trời, hoặc nhiều hơn cả quay quanh chính nó. (Điều này tôi học được nhờ xem sách địa lý của thằng Ba, em tôi).

Trong khi cha tôi nâng niu chiếc xe thì mẹ tôi xem nó như một vật đáng ghét. Mẹ tôi bảo, từ hồi có chiếc xe ấy đến bây giờ, gia đình tôi chẳng ngóc đầu lên nổi. Mẹ tôi đưa ví dụ gia đình bác Quí :

- Mình thấy không ? Tại cái xe mà bác ấy ốm, lại bị đổi đi xa. Sao mình không chịu mua chiếc khác xem có hên không, cứ giữ riết nó có ngày tán gia bại sản.

Cha tôi không trả lời. Bán đi có chắc gì mua được một chiếc mới ? Hay lại như buổi đầu, ra đi là từ lúc mờ sáng, đến tối mịt mới về nhà ? Còn cái chuyện tán gia bại sản, cha tôi cười thầm, sản đâu mà tan ?

Mẹ tôi cũng hiểu như thế, cho nên tuy trách cha tôi và ghét cái xe ghê gớm, bà chẳng dám rao bán bao giờ.

Năm tôi lên tám tuổi, ông nội tôi mất. Bà nội thương con, thương cháu, mới gọi bọn tôi về ở chung. Giã từ căn nhà tranh gần nát, chúng tôi lếch thếch về gian nhà hương hỏa của gia đình bên nội. Quả là một căn nhà khang trang so với căn nhà lá cũ của chúng tôi. Ngày đến nhà mới, tôi hân hoan không tả được. Suốt ngày tôi loanh quanh trong vườn, đứng mê mẩn nhìn khóm ổi xanh mơn mởn, khóm chuối vẫy tay, hoặc cúi sát mình xuống ngắm mấy chòm lan đất vừa trổ nụ. Vườn nhà ông tôi thực rộng, và nhà ông tôi quá lớn. Dưới cặp mắt bé nhỏ của tôi hồi ấy, tôi tự nhiên thấy mình giàu có hẳn lên, sang trọng hẳn lên lúc đứng trước sân, nhìn ngôi nhà ngói sừng sững và khu vườn xanh ngắt.

Tuy nhiên, không phải vì có một ngôi nhà to hơn, đẹp hơn mà gia đình tôi bỗng nhiên hết túng bấn như tôi tưởng tượng. Cha tôi vẫn phải đi làm ngày hai buổi, và mẹ tôi phải lo việc nhà quần quật suốt ngày. Lúc tôi về đây, mẹ tôi mới có năm đứa con. Sáu năm qua, mẹ tôi thêm ba đứa nữa. Căn nhà hồi trước trông rực rỡ bao nhiêu, độ này trông như chật lại và dơ thêm vì vết tay vết chân của bảy đứa con nít (tôi thì khác vì tôi dù sao cũng lớn rồi, ít chơi bẩn hơn tụi nó chứ).

Trong số mấy đứa em tôi, ngoài tôi là con lớn, khỏi đến trường chỉ có hai đứa được may mắn đi học là thằng Ba con Tư. Thằng Ba năm nay 12 tuổi, học lớp nhì, con Tư mười tuổi, học lớp ba. Mấy đứa sau, mẹ tôi bảo còn xem đã, chả biết xem cái gì rồi mới cho đi học. Nhiều lúc thấy thằng Năm nhìn theo anh chị nó tung tăng ôm bút, vở sang bên cô Hồng hàng xóm học, tôi thương nó lạ.

Nhà tôi bây giờ chả khác hồi tôi mới đến tí nào. Bàn ghế, màn cửa y nguyên, không suy suyển, chỉ có bạc màu thêm, cũ thêm mà thôi. Mẹ tôi không sắm được đến một cái ghế nào hơn. Lúc ăn cơm, chỉ có cha, mẹ, tôi và thằng Ba được ngồi, mấy đứa kia, hoặc ôm chén cơm ngồi trước thềm, hoặc chui tuốt sau vườn ăn. À, còn căn vườn nữa. Vườn này trước kia thực là sai quả, sau khi bà tôi mất, gia nhân của bà tôi bỏ đi hết, bây giờ cỏ mọc khắp vườn.

Thỉnh thoảng tôi ra lệnh cho đám em út đem giao, xẻng ra cuốc bằng hết. Tôi thương nhất là cây măng cụt. Nằm trên đó ngủ trưa thực là tuyệt. Nhờ tôi vườn không đến nỗi hoang tàn. Chỉ tội một cái là tôi không biết bón phân, nên hồi trước quả lớn, bây giờ bé tí xíu. Thật tiếc.

Với đám con đông quá cỡ, cha mẹ tôi thật mệt mỏi với bổn phân và trách nhiệm của mình. Cha tôi như một cái máy hết dầu mỡ, lúc nào cũng chỉ chực dừng lại nghỉ ngơi. Tuy nhiên cảnh đám con nheo nhóc như bàn tay lên giây « cót », cha tôi lại cúi đầu, đem hơi sức ra kiếm tiền, kiếm hoài. Dần dần với kinh nghiệm 14 năm trong công việc, cha tôi được giữ việc lương bổng. Hàng ngày nhìn từng chồng bạc. Cha tôi không mảy may rung động, thèm muốn, cho tới một ngày kia, cái ngày đen tối nhất cho gia đình tôi từ lúc tôi hiểu biết đến bây giờ. Ngày đó là ngày bao nhiêu những u uất, khốn khổ, hối tiếc đọng lại, chèn ép trong lòng mẹ tôi đột nhiên bùng nổ. Tôi không hiểu nguyên nhân đốt cháy cái nồi xúp de ấy, tôi chỉ chứng kiến và rơi nước mắt.

Mẹ tôi lúc ấy như người say, như người mơ thì đúng hơn, lảm nhảm nói mãi, càng nói càng gay gắt. Mẹ chê cha tôi là thứ đàn ông bất tài, mẹ tôi đứng chống nạnh, rồi xoay lưng theo điệu một cô trình bày kiểu áo mà trách móc :

- Anh xem suốt một đời tôi, anh cho tôi được cái gì. Cái áo cụt, cái quần bạc này đây chắc ?

Mẹ tôi chỉ đám con đang mở tròn đôi mắt nhìn cha mẹ chúng cãi nhau và gào lên :

- Hay là cho chúng nó sự dốt nát, nghèo khó cùng cực. Cả một đời chúi đầu vào xó bếp, ăn không dám ăn, mặc không dám mặc, khổ như gì ấy mà tay trắng vẫn trắng tay. Vậy mà lúc nào cũng tưởng mình là trí thức !

Mẹ tôi hừ lên một tiếng :

- Đồ trí thức rởm, đồ đạo đức hão. Cơm dâng tới miệng mà còn làm bộ trong sạch. Có đói rả họng mới biết làm tiền chắc.

Cha tôi ngồi yên nhưng tay ông nắm chặt lại với nhau. Miệng mím lại, mắt đỏ ngầu. Cha tôi dữ quá. Gân nổi trên mặt ông như muốn tung cả làn da mà ra ngoài. Cha tôi không nhìn mặt mẹ tôi, ông nhìn vào bộ quần áo bạc màu mẹ tôi đang mặc. Mắt ông trong một thoáng hiện lên nỗi xót xa. Ông cúi đầu xuống, bàn tay buông lỏng xuống thành giường. Cha tôi thở dài.

Tấn kịch chấm dứt. Mẹ tôi sau khi nói đã đời, quay lưng xuống bếp dọn cơm chiều, bước chân nặng nhọc, đôi vai run rẩy. Tôi chả biết nên đứng về phe ai, bênh ai, bỏ ai nữa.

Chiều ấy cha tôi không ăn cơm. Mẹ tôi giận dỗi không mời đón, yên lặng đút cơm cho con Út. Không khí nặng nề đến nỗi con Tư là đứa hay nói nhất nhà cũng không dám hó hé.

Đêm đi qua. Tôi tuổi còn nhỏ, ít suy nghĩ, ngủ ngon giấc. Nhưng trong những phút ngắn ngủi thức dậy giữa đêm, tôi vẫn nghe tiếng trở mình trong giường cha tôi và tiếng thở dài của mẹ tôi. Tôi chỉ kịp suy nghĩ, thắc mắc một một chút xíu, giấc ngủ lại kéo đến, lôi tôi vào những giấc mộng đẹp, trong đó, tôi thấy tôi được đi du lịch khắp thế giới như Gu-li-ve vậy.

Ngày hôm sau trôi qua như thường lệ. Mẹ tôi vẫn lo đi chợ, giặt giũ, tôi lo trông em và phụ mẹ tôi những việc lặt vặt. Cha tôi đi làm vắng. Hơn sáu giờ chiều cha tôi không về, mẹ tôi bồn chồn lo, mãi hơn 8 giờ tối, cha tôi mới bước vào nhà, mặt thoáng lo nghĩ. Mẹ tôi không hỏi nửa lời, lo dọn cơm cho cha tôi ăn, bảo tôi lo cho các em đi ngủ.

Sau khi bọn nhỏ đã say sưa với giấc mộng của chúng, tôi lần ra cửa phòng ghé nhìn ra. Cha tôi và mẹ tôi ngồi đối diện nhau trước bàn ăn.

Cha tôi cầm chén cơm hãy còn đầy mà không đưa lên miệng. Mẹ tôi chăm chú nhìn cha tôi, hai tay để dưới cằm, vẻ bình thản.

Cha tôi đột nhiên buông đũa xuống, nhìn vào mắt mẹ tôi, nói dằn từng tiếng :

- Đấy, tùy mình chọn. Muốn giầu có, phải làm liều. Mình không muốn tôi làm một thằng làm công trong sạch, tôi sẽ làm một thằng nhơ bẩn. Mình muốn chọn thứ nào : hoặc bán nhà hoặc thụt két.

Mẹ tôi giật nẩy cả người lên :

- Thụt két ? Mình nói giỡn chơi sao chứ. Có mà ở tù rục xương.

- Vậy bán nhà !

Im lặng một lát, cha tôi nói tiếp :

- Người ta thuận cho mình làm văn phòng ở đây, người ta đã đem hàng xuống, chịu hết tiền chuyên chở từ trên đó về, nhưng với điều kiện mình phải có vốn, ít nhất là vốn bằng nửa số tiền hàng hóa mua mới được. Mình không sẵn, phải kiếm cho ra. Muốn giàu, phải lo, phải liều. Tôi lo hết mình tôi thì thôi. Sau này lỗ lã hay lời là do trời định. Lúc ấy đừng trách tôi vô dụng.

Mẹ tôi yên lặng một lúc ngước mắt nhìn cha tôi :

- Khi tôi khổ, tôi nói vậy, mình đừng buồn. Chỉ vì thấy con nheo nhóc quá, tôi không chịu được. Vả lại thấy người ta làm ăn sao mà dễ quá, còn mình cứ vậy hoài. Mình thử nghĩ …

Mẹ tôi lắc đầu, không nói nữa. Hai người yên lặng thật lâu. Tôi cố lắng nghe xem cha mẹ tôi định ra sao. Thụt két là gì, tôi không biết, tôi chỉ mong cha tôi đừng bán nhà. Tôi nghĩ ngày mai tôi phải đi thăm hết mọi góc của căn nhà mới được. Nếu cha tôi bán đi rồi, làm sao còn trèo cây mỗi chiều, còn chơi bắn nhau, núp sau mấy khóm chuối, đêm trăng còn nghêu ngao ngoài sân nữa ?

Tôi nhìn bọn em tôi. Chúng nó ngủ say quá, sung sướng quá. Chúng đâu biết mai kia phải rời khỏi nhà, trao nơi này cho một chủ khác ? Bỗng dưng, tôi nghe nghẹn ở cổ. Nước mắt dâng lên, tràn xuống má. Mẹ ơi đừng bán, đừng bán nhà. Tôi khóc suốt từ đấy cho đến lúc thiếp đi. Trong mơ tôi thấy nhà tôi dọn đi, một người đàn ông to, mập kéo theo một đám người tới. Họ bắt đầu chặt cây, rồi từng cây ngã gục. Tôi đau đớn hét lên, chạy vù đến ngăn họ, nhưng trượt chân, tỉnh dậy. Tiếng gỗ chặt ấy chỉ là tiếng chẻ củi của mẹ tôi dưới bếp. Trời chưa sáng hẳn.

Cả ngày sau đó, tôi như mất hồn, cứ đi vòng vòng căn nhà, ngoài vườn như bị ma ám. Cơm tôi không thích ăn, đến độ không thấy đói. Mẹ tôi sai làm gì, tôi cứ ngớ ngẩn không hiểu, làm lắm lúc mẹ tôi nhìn tôi lo lắng. Mẹ tôi ép tôi uống thuốc tôi cũng uống, nhưng thuốc đâu có ngăn được chuyện bán nhà.

Đến buổi cơm chiều, tôi không chực ăn cơm cứ ngồi trên cây ổi hoài. Tôi mân mê đám lá non, thân cây nhẵn lì. Tôi ngắm đàn chim ríu rít trên tàn cây xanh, tôi không muốn rời chúng tí nào. Mãi đến lúc mẹ tôi gọi, tôi mới trở về nhà. Tôi không nhìn cha mẹ tôi, cúi đầu ăn. Cơm hôm ấy ăn với gì, tôi cũng chẳng hiểu nữa. Tôi muốn van xin cha mẹ tôi bỏ cái ý định tàn nhẫn ấy đi mà không dám. Làm sao tôi biết ý định ấy của cha mẹ ? Có mà ăn đòn về tội nghe trộm người lớn.

Tuy nhiên ngày qua ngày, cha tôi vẫn đi làm đều, mẹ tôi vẫn lo việc tề gia nội trợ. Chả có dấu hiệu gì chứng tỏ cha mẹ tôi bán nhà để đi buôn cả. Mẹ tôi hết trách móc cha tôi, mà cha tôi cũng không hề buồn rầu như trước. Thật kỳ lạ. Tôi đeo mãi thắc mắc trong lòng, cho đến một buổi trưa, mẹ tôi gọi tôi đến bên người, hỏi tôi dịu dàng :

- Năm nay con mấy tuổi ?

- Thưa mẹ 14.

Mẹ tôi yên lặng một giây rồi nói tiếp :

- Ngày mai, con xem bên trường Bách Nghệ có nhận học miễn phí không nhé. Coi thử người ta chọn học trò ra sao, rồi lo giấy tờ đi học. Con thích học gì ?

Tôi ngạc nhiên, nhưng cũng hăng hái nói ước mơ của mình :

- Con ưng nghề sửa xe đạp mẹ ạ, rồi con sửa xe tăng, máy bay nữa kìa, như anh Hớn bên cạnh mình nè.

Mẹ tôi mỉm cười, vuốt tóc tôi. Tôi rụt rè hỏi nhỏ :

- Thế, thế mẹ không bán nhà nữa chứ ?

Mẹ tôi ngạc nhiên :

- Con cũng biết ? Nghe trộm phải không ? Thôi, tha cho đó. Lần sau vậy, mẹ cho ăn đòn đấy.

Rồi mẹ tôi nhìn lên khoảng không xanh biếc, nói mơ màng :

- Nhà ông bà để lại, bán sao được con.

2. Cu Tý

Chân trái ba cu Tý bị băng hơn hai tháng trời . Mấy hôm đầu bột trắng như mấy viên phấn nụ má cất trong hộp . (Má cất kỹ thế thôi chứ chẳng mấy khi dùng, ba ghen có hạng đấy mà). Bây giờ thì nham nhở, đầy cáu ghét, bẩn quá sá .

Cu Tý còn nhớ cái hồi mới ở nhà thương về, ông y tá dặn đi dặn lại là ba đừng có đi nhiều, và giữ cái chân bột cho sạch . Ba dạ dạ cẩn thận lắm . Được đâu một tuần, ba không ra khỏi giường . Bao nhiêu chuyện có má lo hết . Sang tuần thứ hai, ba đã bực mình vì bị tù túng . Mỗi lần má phải ra ruộng là ba nhổm dậy, nhìn quanh thấy không có ai là a lê, bước xuống giường, lò cò ra ngõ hít khí trời . Má về, biết là la um sùm . Nhưng rồi thương chồng, bà thỉnh thoảng dìu chồng ra chõng tre đặt ngoài sân, hóng mát mỗi chiều . Cái chân bột của ba dần dần trở nên tấm bảng trắng một cách bất đắc dĩ . Ba viết lên hàng chục câu khác nhau, câu nào cũng ngộ nghĩnh nhưng xót xa thế nào . Cu Tý đợi ba ngủ mới tò mò chạy tới đọc lẩm nhẩm . Tý học trường bình dân buổi tối do cô Hoa dạy . Cô Hoa lớn tuổi, chưa chồng, nhưng hiền . Phải cái cô không đẹp . Cô có những cái đi ngược với mỹ quan thiên hạ . Da cô trắng nhưng sần sùi vì mấy nốt mụn đỏ lấm tấm trên má . Mũi cô đỏ . Hai mắt thật lớn nhưng lồi ra nhiều quá đôi khi trông như dữ tợn . Được cặp môi rất tươi, hay cười và hàng răm trắng đều . Thế nên cô Hoa vui vẻ luôn . Cu Tý chả thấy cô bí xị bao giờ . Trong lớp cô thương Tý nhất vì Tý chăm học, lại ngoan đáo để . Nhờ cô, cu Tý trong mấy tháng là đọc được .

Trên cái chân bột của ba, cu Tý đọc thấy nào là : « Đời là đau khổ », « Ôi, Trời sinh ta sao còn sinh chúng nó » cu Tý đọc và cười, nhưng chẳng hiểu gì hết . Mỗi lần ba thức mà cu Tý lại gần, hai mắt có ý lấm lét đọc mấy câu bất hủ trên chân ba, ba lấy hai tay che đi, đuổi cu Tý ra sân « Đi ra ngoài nớ mà chơi ! Con nít không được đọc ». Cu Tý cười, lẩn đi nhưng thấy ba thật khôi hài . Nếu muốn cu Tý đừng đọc, ba phải ngủ ngồi, tay ôm khư khư cái chân trái của ba mới được . Có lần cu Tý thấy ba lấy bút chì xóa xóa mấy câu gì đó . Hẳn ba sợ cu Tý hư người khi đọc được chúng chăng ?

À, mà cu Tý quên nói tại răng ba cu Tý bị gãy chân hỉ . Ba cu Tý là lính đó, lính giữ làng í mà . Ba cu Tý được phát súng, khẩu súng dài thế này này, đen như ... như súng í . Ba cấm không cho Tý sờ vào khẩu súng đó, sợ nó nổ bất tử thì có ngày chầu Diêm Vương sớm . Cu Tý nói giọng hờn dỗi : « Ít nữa con lớn, con cũng đi lính cho coi, con mang hai khẩu súng hai vai, bắn pằng pằng như ông Quận ». Cu Tý đưa hai tay trước bóp cò tưởng tượng . Mắt nó nheo nheo khiến cả nhà cười bể bụng . Từ cái đêm má bồng cu Tý chạy xuống hầm núp, và bà nội vừa chắp tay vái trời vái đất vừa khóc trong tiếng đạn réo và nổ ầm ầm, thì ba cu Tý đành làm thương binh một giò .

Ba có vẻ hận lắm, cứ mong cho chân chóng lành mà đi nữa . Má thì luôn mồm bảo : « Chân đã gãy mà cứ đi lắc nhắc hoài làm răng cho hắn lành ? Mấy thầy (ý má bảo mấy ông Y tá) đã dặn, rứa mà không chịu nằm yên . Coi chừng cả đời phải chống nạng rồi còn lính với liếc, bắn với chác chi nữa mà la ! » Má vừa nói vừa háy ba . Còn ba thì cười hì hì ... « Má hắn thử nằm không nhúc nhích một ngày tui coi nờ . Được cái miệng là không ai bằng ». Nói xong, ông úp sấp người xuống chiếu, nằm yên như ngủ để khỏi nghe « má hắn » cằn nhằn thêm . Những lần như rứa, cu Tý thấy má ngó ba, rồi bật cười . Má vừa đi ra khỏi phòng, vừa nói lớn : « Đồ lớn rồi mà như con nít . Răng mà hắn giống thằng cu Tý rứa không biết ». Ba ngẩng đầu, vừa cười vừa nói với theo : « Ừ, thì con nào cha nấy mà lại ». Má di thẳng không ngoái lại nhưng mắt má sáng cả nét cười .

Má cu Tý còn trẻ, nổi tiếng đẹp và đảm . Má người miệt Phan Rang giọng nói hơi pha miền quê mẹ . Từ hồi theo chồng về đây, má đổi giọng đi nhiều, uốn lưỡi theo tiếng địa phương, lâu dần má như bỏ giọng cũ . Người trong làng có cảm tưởng như má sinh ra và lớn lên ở đây . Bà nội cu Tý hồi xưa nổi tiếng đanh đá . Vậy mà từ khi có dâu, có cháu, bà bỗng hiền khô . Thương dâu còn hơn thương con nữa .

« Dâu hắn săn sóc mình chớ thằng Hai thì chỉ làm mặt, hỏi qua loa rồi thôi, chẳng được tích sự chi cả ». Bà thường đem câu đó ra chứng minh cho cái tình nồng đượm bà dành cho má cu Tý . Hẳn từ xưa bà chưa được ai săn sóc chu đáo, thương yêu như má cu Tý đối với bà .

Hôm má đi, bà nội một tay dắt Tý, một tay ôm nải chuối tiêu . Má dành cầm dùm mấy, bà nội cũng không chịu . Bà nhìn đống hàng trên tay má, rồi lớn giọng nói như mắng : « Xách chừng nớ, tay mô nữa mà cầm dùm . Khi mô mỏi tao nhờ thằng Tý ôm cũng được ». Má phải vâng lời nhưng thỉnh thoảng liếc nhìn nải chuối chĩu trên tay gầy khô của bà mà ái ngại .

Ba đi một bên má, khập khiễng . Chân ba chưa lành nên không đem dùm chi cho má được, ba có vẻ băn khoăn lắm . Con đường từ làng ra ga xép không xa mấy . Cu Tý vẫn thường ra đây ngắm mấy toa tàu vừa nhỏ vừa đen đủi chạy qua, phì khói đen xì, dơ ác . Đôi khi cu Tý vẫy tay với những hành khách trên toa xe . Có người ngó cu Tý cười, có người vẫy trả . Cu Tý thấy vui vui . Họ toàn là dân ở các làng bên cạnh, làm người buôn bán, chả mấy khi Tý trông thấy những người sang trọng, đem chút hơi hướng của kinh thành hào nhoáng về . Dường như mỗi lần có người lên thành sống là đi mãi mãi, không trở về nữa . Cu Tý tự hỏi, tại sao thế nhỉ .

Bốn người tới ga chẳng sớm chi mấy . Thiên hạ đã nhốn nháo, người loay hoay khiêng hàng hóa lên tầu, kẻ thì tay xách nách mang, nhớn nhác tìm người quen . Má cu Tý đến toa gần đầu máy nhất, leo lên bỏ hết nào xách, nào va li xuống dưới gầm ghế . Xong má leo xuống, đứng cạnh bà nội, ba và cu Tý . Bà nội run run đưa nải chuối cho má :

- Đem theo mà ăn dọc đường cho khỏe nghe con . Vô trong nớ, thu xếp mau mau mà về . Nhà không có ai, tao thì già lẩm cẩm, ba thằng Tý thì què quặt ...

Bà nội sụt sùi khóc . Má cũng rưng rưng nước mắt an ủi bà :

- Mạ đừng lo . Con vô chừng một hai ngày là con về liền . Rồi mạ cũng đi cho rồi chớ ở chi một mình, một thân ai lo cho mạ ? Kệ, nghèo túng chật chội mà có mạ có con vẫn hơn mạ hỉ, mạ đi với tụi con nghe mạ ?

Bà nội lắc đầu, vẫn khóc :

- Thôi, tao ở đây . Đi hết rồi để nhà cửa mồ mả cho ai ? Tao già rồi, đi mô cũng chừng nớ

Bà vỗ đầu cu Tý đang nép sát vào người bà :

- Thằng chó ni rồi cũng quên tao mất thôi .

Tiếng còi tàu ré lên như con vật già nua chợt nổi giận . Bà nội hốt hoảng đẩy má cu Tý đi :

- Thôi, mau lên cả tầu hắn chạy đi chừ . Mau lên mà về nghe con .

Má cu Tý ôm cu Tý vào lòng, hôn lên má cu Tý như mưa bấc, rồi vội vã quay đi .

Khi chuyến tàu đi xa, ba còn đứng nhìn theo, bà nội vẫn sụt sịt . Lần thứ nhất, cu Tý thấy bà khóc nhiều đến thế . Khi về cu Tý hỏi :

- Tối nay má có về không bà ?

Bà nội gật gật đầu, nói không ra tiếng .

Đêm hôm ấy, cu Tý nhất định thức chờ má về, cu Tý vẫn quen lệ đêm đêm thu mình trong lòng má . Mùa đông, má là lò sưởi tốt nhất, mùa he, má vưa ru Tý ngủ, vừa phe phẩy quạt . Cu Tý quen được sờ làn da mịn mát của má, những lần ngước lên, Tý thấy mặt má êm dịu một cách lạ lùng . Tai cu Tý quen nghe điệu ho êm mà buồn xa vời, thể hiện qua niềm luyến quê của má . Có khi cu Tý thấy nước mắt má thấm trong tóc mình ấm nóng . Tý thương má ác .

Mấy lần bà nội dục Tý đi ngủ, cu Tý cứ trơ ra, hai mắt mở thao láo . Cu Tý ngồi ở góc giường; bó gối như người lớn . Tý đợi má về ru Tý ngủ . Bà nội bỏ tấm chõng, sang giường Cu Tý . Bà ôm cu Tý vào lòng, vuốt mái tóc mềm ngắn của Tý :

- Ngủ đi rồi má mày về, khuya rồi . Ngoan không bà đánh .

Cu Tý lắc đầu :

- Tý đợi má Tý về ru Tý ngủ .

- Gớm, 6, 7 tuổi đầu mà còn vòi má . Hay là vào ngủ với bố mày đi .

Cu Tý vẫn lắc đầu . Ba cu Tý không nhúc nhích . Hẳn ông ngủ say . Cu Tý vẫn thắc mắc . Sao người ta ngủ say mà lại thở dài được nhỉ .

Cu Tý đợi lâu quá mà má vẫn không về . Mắt cu Tý ríu lại . Cu Tý thỉnh thoảng có cảm tưởng như bị một vật gì đè nặng lên người, cu Tý gục xuống, rồi chợt tỉnh; mệt kinh khủng . Dần dần, không chịu được cơn buồn ngủ phá quấy, cu Tý vòng tay lên đầu gối, gục đầu ngủ ngon lành . Bà nội nhìn cu Tý, nước mặt rưng rưng . Bà ôm chầm lấy đứa cháu bé bỏng, xoa đầu tóc ngắn ngủn của cu Tý, và khóc vùi . Linh tính bà báo cho bà biết rằng bà sắp xa những người thân yêu, xa mãi mãi . Tiếng súng vọng về nghe thật rõ, mà cũng thật quen thuộc .

*****

Má cu Tý đi được hai ngày thì có người tìm đến nhà, đưa bức thư của má . Má bảo phải lo thu xếp chuyện làm ăn và giữ nhà . Má giục cả nhà lên với má kẻo má lo lắm, ăn ngủ không yên . Bà nội nghe đọc thư xong, không nói một tiếng, hai mắt nhìn xa vời . Ba thì lặng lẽ thu xếp đồ đạc . Không riêng gì nhà cu Tý, những nhà bên cạnh cũng lăng xăng dọn lên tỉnh .

Những buổi chiều như hôm nay, cu Tý thấy họ kéo nhau ra nghĩa địa sau làng như để thăm mồ mả những người thân trước khi rời làng . Những người đàn ông thì trịnh trọng, khăn đe áo dài, mấy bà thì đem nào nhang, nào quả . Khi đi thì hấp tấp, khi về thì uể oải . Cu Tý thấy mấy bà khóc mà thương hại . Tuy còn nhỏ, cu Tý đã hiểu thế nào là tình quê hương . Bọn thằng Năm, thằng Bò đi rồi, cu Tý nhìn cánh đồng trống mà nhớ mấy con diều giấy xanh đỏ vô hạn, nhìn dòng sông thì nhớ những lần xuống tập bơi, uống nước gần chết . Mai đây, khi cu Tý đi rồi, cu Tý sẽ ngắm những cảnh mới mà quên mất hương lúa thơm ngọt, vị nước mát lành ở đây không nhỉ ? Không, không đâu, cu Tý không tin mình đi là đi hoài . Còn bà nội ở đây, cu Tý sẽ trở về thăm bà, thăm cánh đồng, lũy tre, dòng sông . Cu Tý có thân thể của một đứa bé bảy tuổi, nhưng nếp sống quê nghèo đã kéo dài nếp sống tình cảm của nó như một cậu bé mười ba . Nó hiểu thế nào nỗi hãi sợ dưới mưa đạn . Nó hiểu thế nào là vị mặn của nước mắt, vị chua của mồ hôi, vị đắng của cảnh nghèo . Cu Tý đã lớn hồi nào không biết .

Cu Tý ngồi trước cửa nhà, đợi ba ra là đi . Bà nội bảo trong người khó ở, không tiễn hai bố con cu Tý lên tàu . Bà nằm quay lưng vào vách, thân gầy yếu run lên nhè nhẹ . Cu Tý biết bà khóc .

Khi ba mang gói quần áo ra, cu Tý vội chạy lại :

- Mình đi chừ ba hả ?

Ba gật đầu :

- Con vô thưa bà mà đi

Cu Tý chạy v ào nhà, đến bên giường bà, nó ngần ngại rồi ôm chầm lấy bà :

- Thưa bà, con đi .

Bà nội quay lưng nhìn cháu, hai mắt hoe đỏ, bà cũng ôm lấy Tý, dúi vào tay Tý tờ giấy bạc trăm, rồi đẩy Tý ra :

- Đi mau đi cháu .

Cu Tý nhìn bà lần cuối . Lưu luyến như chiếc dây xiềng quàng vào chân Tý khiến nó đi nhanh không được . Cu Tý nghe như mỗi ngọn cây, mỗi bước đường đất trắng đều nhỏ nước mắt khóc tiễn . Cu Tý chạy đến bên ba nắm lấy tay ông như tìm một che chở . Từ xa, Tý đã thấy đầu xe hỏa đen ngòm, phun khói phì phì . Tiếng máy xình xịch như bảo như dục : « nhanh đi, nhanh đi ».

Leo lên tàu rồi, ba dắt cu Tý đứng bên cửa sổ nhìn về hướng làng . Con đường đất cát ngoằn ngoèo khuất sau hàng tre thấp . Cu Tý nhìn những nhánh cau vượt lên từ những mái tranh đu đưa nhè nhẹ theo chiều gió . Tàn lá phất phơ như vẫy tay . Bóng chiều nhẹ bay về, đậu trên mấy đám mây trắng đang thong thả ngủ trên trời cao . Cu Tý ngước nhìn ba, chưa bao giờ cu Tý bắt gặp nét não nùng trong mắt ba nhiều đến thế .

Cu Tý nghĩ về bà nội, thương bà quá . Bên cạnh Tý còn ba, và sau này thêm má nữa . Còn bà nội, ai sẽ ở bên cạnh bà đây ? Cu Tý tưởng tượng mỗi sáng bà nội lui cui đun nước, hay quét sân, hoặc không làm gì hết, thu mình trên chõng tre, hẳn bà buồn kinh khủng lắm . Bà sẽ nhớ, chắc chắn là nhiều hơn cu Tý nhớ, bà sẽ buồn, chắc chắn là nhiều hơn cu Tý buồn và bà sẽ khóc, nhiều hơn bao giờ hết trong đời .


******

Cu Tý vẫn mong có ngày trở về quê cũ, để ngắm cánh đồng cỏ mượt, để ngắm dòng nước xanh lơ . Nhưng mỗi lần nhắc đến, ba má đều gạt đi . Cu Tý không bao giờ biết đến rằng làng cu Tý bây giờ chỉ là bình địa và cũng không bao giờ có thể tưởng tượng được bà nội của cu Tý đã lòa vì nước mắt và đã chết trong một trận mưa đạn .

Ba má cu Tý đã thao thức bao đêm vì nỗi ân hận không được chôn nắm xương tàn của mẹ . Ba má của Tý không mặc đồ tang chế, để tự an ủi mình rằng, những tin đồn ấy biết đâu chỉ là những tin đồn không căn cứ, và để nghĩ tưởng rằng bà nội vẫn còn quanh quẩn nơi căn nhà xưa, vẫn mỗi sáng mỗi chiều cúc cu gọi đàn gà con vàng tơ về ăn thóc .

3. Những Con Số

Ba vẫn thường cốc vào đầu cu Tý mà la lên :

- Trời ơi ! Sao mà mày dốt thế hả Tý ? Thực tao chịu, không làm cho mày tính được hai với hai là bốn. Thế mà cũng học lên lớp nhì thì lạ thực.

Rồi Ba quay sang Má :

- Hay mấy cô mấy thầy nó cộng điểm nhầm ? Chứ thực tôi thấy nó dốt quá cỡ rồi đó. Ai đời chỉ có mỗi cái phân số mà nó cũng không làm nổi.

Ba thở dài, chán ngán nhìn cu Tý đang cúi đầu, sợ sệt. Cuốn vở nằm lơ đãng trên bàn, mấy dấu gạch đỏ của ba chằng chịt như những vết roi hằn lên tâm hồn thơ dại, nguệch ngoạc của những hàng chữ non nớt.

Cu Tý cũng biết mình dốt toán. Dốt ghê lắm. Không bao giờ cu Tý có một điểm tốt về toán chạy, mà cũng chưa bao giờ cu Tý được sung sướng ngắm hai con số 1 và 0 tròn trĩnh, nằm thân ái bên nhau, cạnh bài toán làm ở lớp. Quả thực cu Tý dốt toán quá. Chả thế mà ba phải bỏ thì giờ dạy cu Tý học; chả thế mà ba đã phải nản lòng. Ba vốn là một kế toán viên của một hãng buôn lớn trong thành phố. Suốt ngày, những con số chạy ngang dọc trong óc ba, chạy trên bàn tính, chạy trên mấy cuốn sổ dày cộm ! Vậy mà ba không hề rối trí tí nào. Cu Tý phục ba sát đất. Ba tài thực. Cho cu Tý ngồi chừng 15 phút đồng hồ thôi, là cu Tý đã thấy mệt, đã thấy nhớ thằng Minh, thằng Khoa, nhớ con đường xi-măng láng bóng, những hòn bi ve đủ mầu tha hồ lăn, nhảy, đùa giỡn trên đó. Và cu Tý quên cái đáp số mà cu Tý đã loay hoay tìm kiếm.

Ba vẫn thường bảo với cu Tý, cũng như với má và bà con là hồi nhỏ ba giỏi toán lắm cơ. Lúc nào ba cũng đầu lớp về môn toán. Ba cộng, trừ, nhân, chia nhanh như máy, ba nhớ rất rõ bình phương của một con số, ba nhớ hết đến những gì liên quan đến kết quả mà bài toán của ba có thể đem đến được. Ba quả thực là một thần tượng mà cu Tý vẫn hằng ao ước được trở thành y như thế. Cu Tý tự hỏi : « Tại sao ba giỏi thế mà mình lại dốt ghê vậy nhỉ? » Cu Tý làm sao trả lời được, đó là cả một bí mật chỉ có Thượng Đế mới trả lời được cho cu Tý. Nhưng cu Tý lại không biết điều ấy, cu Tý tin ba phải có một bí quyết nào đó. Cũng như cu Tý giỏi luận là nhờ ba bắt cu Tý đọc sách, những cuốn như « Em luyện Việt Văn », những truyện ngắn trẻ em nho nhỏ, vài tờ báo nhi đồng mà ba đã lựa chọn. Ba không ép, cu Tý cũng đọc hết. Sao cu Tý vẫn thích đọc truyện hơn làm toán. Còn Ba thì chỉ suốt ngày cộng cộng, trừ trừ, ngay cả buổi tối, sau khi ăn cơm xong, ngồi đọc báo, ba cũng chỉ chú ý đến số và số. À, hôm nay thứ ba, báo mới đấy nhỉ. Sao ? Hôm nay gạo lên bao nhiêu một tạ rồi ? À, 530đ, vàng xuống rồi đấy mình à, chỉ còn 9860đ thôi. Quân ta hôm nay đánh hăng ghê, bên mình chết có 3 mà bên địch đến 20... Chỉ có chừng ấy con số, thế mà ba đọc lên, cu Tý cũng thấy rối cả óc rồi.

Má bình tĩnh hơn cu Tý nhiều, bà ngồi nghe chăm chú, bàn góp một câu :

- Ừ, gạo như thế cũng chả lên mấy, hôm nọ em mua...

Cu Tý thôi, chả còn nhớ má mua bao nhiêu lon, một lon mấy đồng nữa. Đâu có ăn thua gì đến cu Tý. Những điều cu Tý đang đợi chờ là trang trong của tờ báo, ở đó có một góc cho nhi đồng, có truyện hnững anh hùng trong nước, có truyện kể những gì đâu ở bên Tây, bên Tàu. Cu Tý khoái nghe truyện Rô-banh đề boa (Robin des Bois), chuyên David Crocket, những truyện cổ tích, vui cười. Cu Tý đọc không sót một bài nào, có khi cu Tý lấn sang cả phần đất của người lớn, cu Tý đọc « Thần phong A Tỷ », đấu phép này, đấu kiếm này. Ba thì ba cấm tiệt, không cho cu Tý có quyền tự do xâm lăng như thế. Cu Tý cũng đâu có muốn thế. Tại đọc hết, mà cũng vẫn còn buồn, cu Tý mới... phạm lỗi đấy chứ. Bởi đọc không liên tục, cu Tý không hiểu những truyện dài lòng thòng ấy nó kết cấu như thế nào nữa. Lâu rồi, cu Tý cũng quên đi.

Mưa mà nằm trong chăn, trùm đến ngực, đọc truyện bằng hình : Mickey, Donalt, Tintin thì tuyệt không chê vào đâu được.

Tuy nhiên, ba không nghĩ thế. Vấn đề làm ba băn khoăn hoài là cái dốt toán của Tý. Ba không muốn một người như ba, nắm trong tay cả sự thành bại một hãng buôn có thể gọi là lớn nhất thành phố, mà lại có thằng con dốt toán vô số kể như vậy. Tuy ba bảo cu Tý không biết cộng hai với hai, sự thực cũng không tệ đến thế. Cu Tý chỉ vô tâm lúc làm toán thôi, nghĩa là cu Tý có thể cộng 16 với 15 thành 30 không chừng. Mà cu Tý chả thấy thiệt hại gì mấy. Chị Hai nhà cu Tý thường hay ăn bớt 2 đồng tiền chợ mỗi ngày, vậy mà lúc tính cho má chị cộng làm sao vẫn đủ 100đ tiền chợ như thường. Má có trách gì đâu ? Cu Tý chỉ mới sai có mỗi một con số mà ba đã đe đánh đòn, bất công thực !

Dù sao, cu Tý không oán ba tý nào. Ba chỉ bực mình khi dạy toán cho cu Tý thôi, còn thì lúc nào ba cũng hiền và vui vẻ với cả nhà. Cu Tý thương ba, thương má ghê vậy đó. Nhưng thương thì thương, cu Tý vẫn hằng mong ba tha cho cu Tý học toán mỗi buổi chiều đi. Cu Tý chỉ đi học buổi sáng thôi. Buổi chiều của lớp khác. Chả là vì học sinh thì đông mà trường ốc thì hiếm. Mỗi sáng cu Tý học bốn giờ đồng hồ, từ 8 đến 12 giờ trưa. Cu Tý thích đi học hơn, có bọn thằng Minh, chơi vui ghê lắm. Vui hơn ngồi nhà, rối óc với mấy con số của ba. Trước khi đi làm, lúc nào ba cũng để sẵn một bài toán số học và một bài hình học để cu Tý làm. Tối về ba chấm bài, giảng lại cho cu Tý. Được một tháng, cu Tý có tiến hơn trước chút đỉnh. Nhưng thích thì cu Tý chả thích tí nào hết à. Giá ba thay hai bài toán bằng cách cho cu Tý đọc truyện, như truyện « Bạch Tuyết và 7 chú lùn » chẳng hạn, rồi tối ba bắt cu Tý kể, thì thích hơn nhiều. Cô giáo Hiền dạy cu Tý vẫn thường khen cu Tý láu, ăn nói duyên dáng tệ...

Chiều nay cũng mưa. Mưa từ suốt tuần nay. Má đã tìm soạn lại chồng áo len cũ cắm cúi mạng lại những nơi sút chỉ hay lỗ thủng vì gián cắn. Cu Tý bắt đầu thấy lạnh về. Mưa mới đầu mùa mà đã lớn. Nước tuôn như thác.

Con nước chảy từ máng xối xuống cái rạch con, chảy vào ống cống nước cuồn cuộn như giòng sông nhỏ.

Tuy ngồi học, cu Tý vẫn ngắm làn nước bạc trắng, sóng gợn, trông mạnh mẽ mà thích mắt làm sao ấy. Cu Tý nghĩ đến một dòng sông, cu Tý nghĩ đến một chiếc thuyền. Ừ nhỉ, giá có một tờ giấy, xếp làm đò thả lên con nước thì hay quá. Con bé Thúy, em cu Tý, chắc là phải thích. Con bé vẫn phục tài xếp hình của cu Tý. Xếp sòng mà !

- 7 với 8 là, 7 với 8 là... là mấy nhỉ. Quái, mình chả nhớ gì hết. Xem nào !

Cu Tý xòe tay ra đếm :

- 7 rồi nhé, này 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15 vậy 7 với 8 là 15, viết 5 nhớ 1...

Tiếng mưa vẫn ào ào trên mái, tí tách nhỏ xuống đất cứng, gió nữa. Cu Tý tính mãi vẫn nhầm. Cu Tý buồn quá.

Con bé Thúy đã ra đứng trước cửa, đưa bàn tay bụ bẫm bé xíu của nó, hứng những hạt mưa chảy liên miên, xuyên qua kẽ tay chụm lại vụng về, và rơi xuống đất. Con bé có vẻ buồn vì phải chơi một mình, chốc chốc nó nhìn về phía cu Tý, xem anh nó đã xong chưa.

Thường lệ, cu Tý có lâu lắm cũng chỉ hai giờ đồng hồ là xong. Vậy mà hôm nay ngồi suốt một giờ, cu Tý chả làm gì ra hồn cả. Cu Tý thèm tắm mưa, nhất là thèm thả thuyền giấy. Cu Tý mà xếp thì phải biết, ăn đứt thằng Minh, thằng Khoa. Cu Tý chấp luôn cả thằng Dũng ở đàng bác Huyên nữa đấy. Cái thuyền giấy làm cu Tý bồn chồn. Mưa muốn nhẹ đi, cu Tý sợ mưa tạnh thì làm sao con nước của cu Tý chảy nữa.

Cu Tý nhìn trong phòng, má không có ở đấy. Có lẽ bà ngủ rồi cũng nên. Chị Hai chắc ham mấy câu vọng cổ. Cu Tý ngoắc bé Thúy :

- Ê !

Con Thúy sung sướng vì có bạn, chạy về phía anh nó.

Cu Tý ra dấu cho bé Thúy lại gần. Nó nói nhỏ vào tai con bé :

- Mầy có muốn thả thuyền không ?

Mắt con bé sáng lên, gật gật đầu. Thằng bé kiêu hãnh. Nó biết con Thúy cũng phục tài nó :

- Mầy đi kiếm giấy đi. Tao làm xong bài này, tao xếp cho.

Má vẫn mắng cu Tý hoài về chuyện mày tao với em, nhưng cu Tý thấy thích gọi như vậy, nó vừa có vẻ thân mật vừa có vẻ ra lệnh, oai lắm. Ba vẫn gọi cu Tý bằng mày đấy, và cu Tý thấy ba vẫn thương cu Tý. Tiếng « mày » của ba nghe êm ái chứ không cộc cằn như ông Tư mập gọi bà vợ ổng.

Cu Tý lại cúi xuống bài toán. Thật chán. Đến đâu rồi nhỉ. Cu Tý quên rồi. Nó lại bắt đầu mò mẫm : 7 với 8 là 15 viết 5 giữ 1...

Quái, cái con bé đi lâu ghê mà vẫn chưa đưa giấy cho người ta xếp thuyền. Trời tạnh mất còn gì.

May cho cu Tý, trời lại bắt đầu mưa lớn trở lại. Nước lại xuôi dòng... Mãi sau, bé Thúy mới trở lại, tay cầm tấm bìa màu xanh. Thúy bảo thế mới cứng thuyền khó lật ! Cu Tý cũng tạm bằng lòng. Vì quả thực, ngoài cách xé vở, cu Tý chả biết đào đâu ra một tờ giấy... ngon lành như thế.

Hai anh em cặm cụi làm hồi lâu mới xong. Chiếc tam bản, có cả mui trên có cả ông lái đò nằm trong lòng thuyền nữa. Cu Tý bảo ổng trốn mưa nên mới nằm như thế. Sau đó, cu Tý chạy trước, bé Thúy chạy sau. Hai anh em tiến đến « Dòng sông Vĩnh Biệt » của chúng. Cu Tý trịnh trọng đặt nhẹ chiếc thuyền xanh xuống dòng nước chảy xuôi. Mạn thuyền hơi lắc lư, rồi êm ái xuôi theo con nước chảy vào ống dẫn nước. Cu Tý sợ mất thuyền, chạy ra lượm lên. Lần này đến phiên con Thúy hạ thủy cái « chiến hạm đơn giản ấy ».

Cu Tý miệng nói huyên thuyên, kể cho con Thúy hàng chục truyện chắp vá chỗ này chỗ kia. Con Thúy nghe say sưa, và trong khối óc bé bỏng của nó, những thác nước, rừng sâu bắt đầu lên tiếng hát. Cu Tý cứ vừa kể vừa làm động tác vừa cho thuyền cập bến, rồi lại chuyển bến. Con Thúy cứ nghe, cứ cười, cứ tưởng tượng... Và trong bàn học cu Tý, mấy con số nằm dở dang vẫn cứ mở ngỏ như thế. Cu Tý quên béng đi hai bài toán mà nó phải nộp cho Ba trước khi Ba đi làm về.

Mãi đến lúc nghe tiếng máy nổ quen thuộc, cu Tý mới giật mình. Thôi chết rồi, hai bài toán chưa xong. Cu Tý chạy ù vào nhà, để con Thúy ngồi ngơ ngác với chiếc thuyền giấy xanh ướt nhẹp.

*****

Bước vào phòng, trước nhất ba thấy là giấy tờ nằm ngổn ngang, trên bàn, dưới đất. Thôi, có đứa nào lục soạn bàn của ba rồi. Đứa nào vậy ? Ba vừa đi làm về nên thấy vậy, ba bực mình ghê lắm. Thế là liều quá, gan quá rồi ! Con với cái, tò mò ! Ba giận lắm nhưng ba cố nén, phải xem có đúng là mấy đứa lục soạn không đã, hay là ăn trộm, vô lý, má ở đấy, chị Hai đấy. Cả hai đứa nhỏ nữa !

Ba cởi áo mưa, móc mũ lên giá, rồi lại bàn giấy. Bằng này, đơn này, thư này, bao nhiêu là thứ nằm vô trật tự. Ba đã sắp xếp chúng mất công không biết bao nhiêu. Vậy mà trong có vài giờ đồng hồ vắng nhà, đã ra thân thế như vậy đó. Có đáng giận không ?

Ba gọi lớn :

- Cu Tý !

- Dạ !

Tiếng « dạ » của cu Tý nó mới thảm làm sao thực trái ngược lại với giọng của ba, vừa hằn vừa đe dọa. Cu Tý nghe như có cả tiếng roi vút trong tiếng gọi ấy, nó xanh mặt, run rẩy.

- Vào đây !

Ba lại hét lên, lần này có vẻ gay gắt hơn, cu Tý lò dò bước vào, mắt lấm lét nhìn khuôn mặt đỏ gay của ba. Trước mắt nó, giấy tờ ngổn ngang. Nó quả thực chưa hiểu có chuyện gì.

Vừa lúc ấy con Thúy đi vào, tay cầm chiếc thuyền giấy màu xanh sũng nước. Thôi, đúng là con bé Thúy rồi, tai hại bạc triệu !

Ba cũng thấy tờ giấy trên tay con Thúy. Ba biết rõ hai đứa con yêu dấu của mình là nguyên nhân đích thực của vụ rối ren trong bàn ba.

Khỏi nói, cu Tý và bé Thúy bị nằm sấp ăn mỗi đứa bốn roi đích đáng. Thường, cu Tý đã ghét mấy con số, lần này cu Tý lại ghét thậm tệ. Mỗi lần giáng ngọn roi xuống đôi mông dầy thịt của cu Tý, ba lại đếm :

- Một roi, cho nhớ lần sau đừng có ham chơi.

- Hai này, lo mà học. Không học sau này đi ăn mày con ạ.

- Ba này, ba cấm bọn bây lục soạn bàn giấy của ba. Xấu lắm, biết không ?

- Bốn này, còn tái phạm tao khỏi có cho tụi bay đi học nữa. Ở nhà mà quét nhà, nấu cơm còn hơn !

Cu Tý thấy ê ẩm. Hiếm khi ba đánh đau đến thế. Tội nghiệp con Thúy không dám khóc lớn. Nước mắt cứ lăn xuống hai chiếc má bầu bĩnh, miệng mếu xệch. Cu Tý thương em quá.

Ba đánh xong, quay vào phòng. Má đi theo ba. Cu Tý quàng tay qua vai em. Con bé òa khóc. Cu Tý khóc theo. Lỗi tại cu Tý cả. Nếu cu Tý cứ lo làm toán, nếu cu Tý đừng ham chơi, nếu cu Tý dừng rủ bé Thúy, thì đâu đến nỗi...

Khóc chán, hai anh em lăn ra ngủ.

Má đi theo ba vào phòng, nhưng chẳng dám làm gì chỉ đứng tần ngần ở cửa. Ba cúi xuống, lượm mấy tờ giấy rơi xuống đất. Đánh con xong, cơn giận nguôi đi, ba hết cả bực mình, thong thả lượm, sắp lại đơn từ cho ngăn nắp.

Má đến gần :

- Mình để em sắp cho.

Ba từ tốn :

- Thôi được, để đấy tôi. Mình không biết đâu, xem hai đứa nó tắm rửa chưa, cho nó ăn đi. Má quay ra. Hai đứa đã ngủ, mắt còn ngấn nước. Môi con Thúy thỉnh thoảng trĩu xuống thành cái mếu, trông thực đáng thương. Má ôm lấy hai đứa, và ngồi yên như vậy lâu lắm.

Ba vẫn ngồi ở trong phòng. Tờ giấy mà bé Thúy lấy xếp thuyền vốn là tấm bìa ba dùng để bọc mấy cuốn vở hồi ba còn nhỏ. Ba ngồi thừ người, tay lật lơ đãng mấy trang vở đặc những hàng chữ non nớt. Những cuốn vở này bà nội đã cất kỹ cho ba, để ba có kỷ niệm mà nhớ.

Bà nội nói như vậy. Ba nhớ làm sao nét dịu dàng của bà. Lúc ba còn bé, bà đã dạy ba học, bà đã ngồi hàng giờ, nhắc nhở ba làm luận, ba vẫn dốt luận, không làm sao mà làm cho hay. Ba còn nhớ lúc học lớp nhất, mỗi lần đến giờ làm văn là ba khổ không biết bao nhiêu. Cứ ngắm mấy đứa con gái cúi đầu viết như bất tận, ba vẫn thường tự hỏi trí óc của chúng sao dồi dào thế. Bà nội vẫn hằng khuyến khích ba. Bà nâng niu những cuốn vở mà ba vừa học đến trang cuối. Bà cất thật kỹ lưỡng cho ba.

Trên những trang vở lấm mực nhòe nhoẹt, mấy con số bà sửa cho ba, hoặc mấy bài luận bà đã gà cho ba làm, khiến ba bồi hồi.

Ba giỏi toán nhưng ba không giỏi luận. Sao ba cứ bắt cu Tý phải giỏi toán trong khi cu Tý đã sẵn giỏi làm những bài văn duyên dáng ? Ba cũng nhớ bà nội không đánh ba vì chuyện học bao giờ. Nhiều lúc ham chơi không chịu làm bài góp cho thầy giáo, ba đã nhờ bà nội làm hộ. Bà đã nắn nót cho chữ thực xấu đi như chữ của ba, để thầy giáo đừng biết.

Những hình ảnh cũ cứ tuần tự diễn ra trong đầu ba, sống động như vừa xảy ra từ hôm qua, ba cứ ngồi giữa đống giấy tờ như thế không biết bao lâu. Mãi đến lúc má vào, nhẹ nhàng ngồi bên cạnh ba, đặt tay lên vai ba nhỏ nhẹ :

- Mình thay áo quần đi thôi, còn ăn tối nữa.

Ba giật mình. Thì ra ba còn mặc áo quần đi làm. Chân mang giày vớ chưa kịp tháo, cà vạt vẫn còn tròng quanh cổ. Ba đã quên khuấy mất.

Ba thong thả thay áo quần, để mặc má sắp xếp. Ba hỏi :

- Hai đứa đâu ?

- Nó ngủ rồi.

Má cúi đầu. Ba ân hận :

- Thế là chúng nó nhịn đói. Mai tha hồ réo ăn.

Ba nghĩ :

- Chiều mai, chúa nhật, phải cho chúng đi chơi mới được.

Ba nghĩ đến vùng đồi cỏ xanh mượt, nơi bà nội nằm yên nghỉ ngàn đời. Ba tưởng tượng mấy cha con nhảy nhót trên đó, ba như ngửi thấy mùi trầm thoang thoảng lan giữa mùi cỏ nội. Và ba tưởng tượng đến cu Tý liến thoắng và bé Thúy với cặp mắt sáng. Ba nói dự định cho má nghe, và ba nói như nói riêng cho ba :

- Chắc hẳn chúng phải thích lắm.

4. Chuyện Ngày Xưa

Hảo là một bé gái lên bảy, con út của một gia đình quá đông anh em và quá giàu có. Bé có đôi mắt sáng, tròn, lớn, dễ thương, hai má phính hồng, cặp môi đỏ nhỏ nhắn và mái tóc cột đuôi tung tăng trông nghịch ngợm. Bé có một người mẹ đẹp nhưng không biết âu yếm và cả một bầy anh chị xinh đẹp, sang trọng nhưng không biết yêu thương. Bé cũng có năm bảy con búp bế vừa nhỏ vừa lớn không có tên. Bé chưa biết đặt tên cho chúng, nhưng bé yêu nhất là con búp bế tóc màu vàng óng, mặc áo đầm hồng, có hai chiếc răng trắng đáo để. Bé gọi nó bằng em bé và thường bắt chước chị Ba khi ru bé ngủ. Hảo ôm búp bế trong tay, à ơi cho đến lúc búp bê ngủ say, đôi mi cong khép lại nhưng nụ cười vẫn nở mãi trên khuôn mặt hồng hào.

Mỗi buổi sáng, khi bé trở dậy, ba đã đi làm, chị Hằng, anh Hùng, chị Hương, anh Hoài, đã đi học bằng xe vélo, còn chị Hồng, anh Huy, chị Hạnh, anh Hiếu thì đi bằng xe nhà. Bé đi học trễ nhất, nhưng hôm nào bé đi me cũng còn ngủ. Thường thường, ăn điểm tâm xong, bé tự thay quần áo lấy, gọi chị Ba nhờ chị cột tóc, thắt nơ. Xong, bé ra đường chờ xe trường đến đón. Có nhiều lúc bé gài nút không kỹ, cứ sút hoài, có lúc cài nhầm nữa, cả nhà chả ai để ý, nhưng đến trường, cô giáo thường gài dùm bé và khuyên bé lần sau cẩn thận hơn. Ở nhà có đến hai ba cái gương lớn, một cái ở phòng me, một ở phòng chị Hằng, còn một cái treo trong phòng ăn. Nhưng bé có đứng cũng chỉ thấy ngang ngực thôi. Với lại bé cũng không thích soi gương, mất thì giờ làm sao ấy. Bé có lần xem trộm me soi gương trong phòng. Me cứ nhìn bóng mình hoài, thỉnh thoảng vuốt tóc, xoay người. Lâu thật lâu, bé chán quá bỏ chạy nhưng trong lòng vẫn thắc mắc không hiểu tại sao me soi gương lâu đến thế. Rồi bé cũng quên đi.

Bé học lớp tư A, ngồi cạnh bên bé là con Ly. Ly có mái tóc nhật bản ôm khuôn mặt bầu bĩnh. Ly không xinh bằng Hảo nhưng nó kể chuyện lại hay đáo để. Nó đi học bằng xe ba nó, chiếc xe đạp cũ mèm, lúc mới có lẽ màu xanh, nhưng bây giờ trông nham nhở, chả ra màu gì nữa. Cứ mỗi sáng ba nó chở nó đến đầu đường, trưa, nó lại chạy ra đầu đường chờ ba đến đón. Bé Ly không có mặc cảm gì về sự nghèo khó của nó. Nó cho đấy là sự tự nhiên hết sức. Nó yêu ba nó lắm và hễ ra chơi, khi Hảo và nó ngồi bên nhau trên thảm cỏ xanh là nó kể chuyện gia đình nó :

- Hảo biết không ? Ba Ly vui lắm cơ. Ba Ly kể chuyện cho Ly nghe, bày trò cho Ly chơi nữa. Có lần ba Ly đi vắng suốt hai ngày, Ly nhớ ba Ly quá, Ly khóc hỏi má hoài. Đến hôm ba Ly về, má mách lại, ba Ly chế Ly hoài à, nhưng ba Ly mắc đền Ly, đố Hảo gì nào ? Ba Ly dắt Ly đi phố nè, mua cho Ly chiếc áo mới, màu đỏ, nhưng me Ly không cho Ly mặc, me Ly bảo để dành khi nào đi chơi cơ, cho đẹp, cho mới.

- Hảo ơi ! Ba Ly mới xếp cho Ly chiếc đầu thiên cẩu đẹp đẹp là. Hôm nào Hảo đến nhà Ly cho xem. Ba Ly xếp giấy tài lắm kia. Ba xếp nào chim, nào cá treo khắp giường Ly, nom ngộ lắm.

- Hôm nay nhà Ly có bộ bàn ghế mới bằng tre, xinh lắm. Ba Ly mới mua tre với gỗ về làm đấy Hảo ơi.

Thôi thì trăm thứ tài giỏi đều đổ vào ba Ly cả. Khi Ly kể, mắt Ly sáng và nụ cười trông dễ yêu làm sao. Hảo chơi thân với Ly và lúc nào cũng bắt nó kể chuyện gia đình cho Hảo nghe. Hảo so sánh mình với Ly và thấy Ly thật sung sướng. Ly có ba yêu thương, lo lắng. Hảo cũng có ba, sao ba Hảo không chở Hảo đi học ? Không xếp đồ chơi cho Hảo ? Không kể chuyện Hảo nghe ? Me Hảo không bao giờ xem thử Hảo có áo mới không, có cái áo nào đứt khuy không. Me Hảo chả bao giờ để ý đến Hảo cả. Càng nghe bé Ly ca tụng ba nó, mẹ nó, gia đình nó, bé Hảo càng ao ước một gia đình nhỏ nhưng đầy yêu thương. Trong óc nó dần dần thành hình một khuôn mặt, khuôn mặt một người cha lý tưởng. Ông không cần cao lớn như ba thực của Hảo nhưng ông phải dịu dàng, biết kể chuyện cho Hảo nghe. Hảo tưởng tượng những ngày ở nhà, được gối đầu lên đùi ông, nhìn ông kể. Khuôn mặt hiền tràn đầy âu yếm của ông sẽ cúi xuống bên Hảo, giọng ông sẽ rất ngọt ngào. Mỗi ngày, ba của Hảo càng thêm nét đáng yêu. Hảo nhiều khi quên mất người ba thực của Hảo, người đàn ông đi về âm thầm nhưng sự hiện diện của ông trong gia đình thực đáng kể. Nó khiến cho Hảo không dám bước vào phòng khách, nơi ông đang xem báo. Các anh chị Hảo mỗi người tản đi một nơi. Căn phòng khách vắng lặng, và ông ngồi thực cô đơn dưới ánh đèn ấm cúng, tỏa ra từ ngọn đen trắng Nhật Bản đắt tiền.


*****


Tiếng chuông vang lên. Cô giáo nhẹ nhàng gấp mấy cuốn sổ, ra dấu cho học trò ra chơi. Hảo kéo tay Ly, hai đứa ra khỏi bàn, chạy ra sân. Hảo lấy trong bọc ra hai chiếc kẹo, chia cho Ly một cái. Hai đứa ngồi xuống gốc cây me, chỗ hai đứa vẫn ngồi hàng ngày, vừa ăn kẹo, vừa nó chuyện, Ly nhìn Hảo cười tủm tỉm :

- Hôm qua, ba Ly mới dắt Ly về ngoại. Ngoại cho Ly cái này này.

Ly đưa ra khoe Hảo một con búp bế bằng ngón tay đen như than.

- Ngoại Ly bảo của cậu Tín làm hồi xưa. Ngoại bảo cậu Tín trước là bạn của ba Ly. Cậu ấy đi lính rồi.

- Thế ba Ly làm gì ?

- Ba Ly đi vẽ. Chiều nào rỗi, ba Ly đem giá đi vẽ, nhiều khi tối mới về. Có lần Ly đi theo ba Ly chơi. Cũng vui. Nhưng có lúc ba Ly ham làm quá, mà Ly không có bạn nên Ly chán, Ly không thèm đi vẽ với ba nữa.

- Tiếc nhỉ. Sao Ly không đi chơi với ba ? Ba Hảo chả khi nào dắt Hảo đi đâu cả. Hay hôm nào Ly xin ba Ly cho Hảo đi với nhé.

Mắt Ly sáng lên :

- Ừ phải đấy, để Ly nói với ba Ly. Ba Ly hiền lắm gì rồi ba cũng bằng lòng.

Bỗng mặt Ly xìu xuống :

- Nhưng di hai đứa làm sao ba chở ?

- Thì mình đi xe hơi ở nhà.

Ly nhìn Hảo, ngạc nhiên :

- Ly làm gì có xe hơi, nhà Hảo có xe chứ Ly nghèo, ba Ly chỉ có xe đạp thôi.

- Ờ, Hảo quên.

Hai đứa ngồi buồn thiu. Nhưng chỉ một lát thôi. Ly lại nói giọng vui vẻ :

- Con búp bế này, bà ngoại kể chuyện vui lắm. Bà bảo hồi xưa, lúc cậu Tín mới quen ba, ngoại mới hỏi ba Ly trắng đen ra làm sao. Cậu Tín chả nói gì, ngồi cặm cụi bắt con búp bế này đây, rồi đưa cho ngoại bảo ba Ly đó.

Hảo cười phá lên :

- Thế ba Ly có đen như thế không ?

Ly cười :

- Đâu có, ba Ly đen sơ sơ thôi. Nhưng ba Ly hiền lắm.

Hảo vẫn cười, nhưng trong lòng, Hảo ao ước có người cha như ba của Ly. Hảo đột ngột nói :

- Ly đổi ba cho Hảo đi.

Ly nói giọng quan trọng :

- Khó quá, vì Ly thương ba lắm. Nhưng ba Hảo ra sao đã ?

- Ba Hảo cao lớn, nhưng nghiêm lắm. Ba Hảo đi làm bằng xe hơi, ở nhà ai cũng sợ ba Hảo cả.

- Thế thì Ly không đổi. Ba Ly vui hơn nhiều. Ba Ly vẽ đẹp, ba vẽ bóng me trên tường, ba vẽ bóng Ly nữa. Hôm nào Hảo đến nhà, Ly bảo ba vẽ cho Hảo một cái, chịu không ?

Hảo gật đầu, nhưng cứ tiếc rẻ. Giá Ly chịu đổi ba cho Hảo.

- Hay là Ly đổi ba cho Hảo một ngày thôi. Hảo đổi Ly con búp bế của Hảo. Em Bé của Hảo xinh lắm.

- Một ngày hả ? Thế thì được.

- Ly chịu hả ? Nào ngoéo tay nhé. Mà nhớ ngày đó, chỉ có Hảo gọi ba Ly bằng ba thôi đấy.

Ly ngần ngừ một chút :

- Hay để Ly về hỏi ba đã.

Hảo bằng lòng. Hai đứa về lớp vì chuông đã vang lên trở lại. Sáng hôm ấy hai đứa chả học hành gì. Bé Ly xem bộ suy nghĩ ghê lắm. Nó lơ đãng đến nỗi cô giáo gọi đọc bài mấy lần cũng chả nghe. Hảo cũng không hơn gì. Cô bé tưởng đến một ngày sung sướng, có người cha theo đúng ý bé mong ước, được nghe kể chuyện, được dắt đi chơi, được xem ba vẽ.

Lúc bãi học, Hảo nhắc :

- Ly nhớ về hỏi ba nhé.

Ly gật đầu, ôm cặp chạy nhanh về phía đầu đường trong lúc Hảo leo lên xe trường, lòng hớn hở lẫn lo âu.


*****


Khi bé Ly kể lại câu chuyện giữa nó với Hảo cho ba Ly nghe, ông buông đũa ôm bụng cười rũ rượi. Bé Ly chả hiểu gì cả. Nó mở lớn mắt nhìn ông :

- Ba, ba, con nói thực đấy. Hảo nó bảo nó sẽ đổi cho con con búp bế Em Bé, lớn thế này này.

Ly vừa nói vừa đưa tay làm dấu.

- Thế con chịu đổi ba lấy con búp bế không ?

- Nó bảo đổi cho nó một ngày thôi. Nhưng nó cấm con không được gọi ba bằng ba, chỉ mình nó được gọi thôi. Con thấy khó quá vì không gọi bằng ba, con gọi bằng gì. Bây giờ sao ba ? Nó đổi một ngày thế con chịu, nhưng hoài hoài thì con hổng chịu đâu. Nó bảo ba nó nghiêm, ai cũng sợ cả.

Ba Ly làm mặt nghiêm :

- Thế con không sợ ba hả ?

Bé Ly hét lên, cười lớn :

- Không sợ ! Không sợ !

Bé nhào qua, bá cổ ba. Hai cha con cười như nắc nẻ. Bỗng nhiên Ly nói, giọng cương quyết :

- Con hổng thèm đổi nữa. Có con búp bế, con cũng không đổi ba. Có ba thích hơn có búp bế.

Ly thấy ba có vẻ suy nghĩ, rồi ba gọi Ly, giọng trìu mến :

- Bé Ly à, chiều này con nghỉ phải không ?

- Vâng.

- Thế con đến nhà Hảo, rủ nó đi chơi với cha con mình nhé.

Bé Ly nhảy cỡn lên :

- Đi vẽ ba nhé. Hảo nó đòi xin ba cho nó đi đấy, nhưng con bảo ba hổng có xe hơi, chỉ có xe đạp thôi không chở được hai người.

- Thì mình đi taxi.

- Sang quá ta !

Bé Ly chế ba nó. Nó nheo mắt bắt chước ba, rồi tung tăng đi thay áo. Me nó mặc cho nó chiếc áo đỏ mới, đi đôi giày trắng. Trông bé Ly xinh thực xinh.

Đến nhà Hảo, Ly hơi ngần ngại. Nhà Hảo lớn quá, lại có một khu đất rộng đang trước ngăn cánh cổng sắt với cửa lớn. Ba Ly cũng phải công nhận nhà bé Hảo giầu thực, khu đất rộng, rải sỏi trắng. Nhà tô màu trắng, hai tầng. Chung quanh trồng dương, cắt đều đặn theo hình lồng đèn. Ông bấm chuông, ra dấu cho con đứng ở đấy rồi ông bỏ đi chỗ khác. Ngồi xuống vệ đường, ông nhìn theo dáng bé Ly đi bên cạnh chị giúp việc vừa mở cửa đón bé vào.

Hảo đang đắp mền cho Em Bé, ru Em Bé ngủ. Bên cạnh là con mèo Mi Mi và chú chó Lu Lu. Thế giới của bé Hảo thu gọn chỉ có chừng đó.

- Bạn này, Hảo.

Hảo quay ra, thấy bé Ly trong chiếc áo đỏ xinh xắn, Hảo mỉm cười :

- Ly đó hả. Hảo đang cho Em Bé ngủ. Này, Ly xem, Em Bé có xinh không ?

- Xinh ! Ly cúi xuống nhìn khuôn mặt hồng hào say ngủ của Em Bé. Nó nhớ đến lời đề nghị của Hảo, hơi tiếc rẻ.

- Ba Ly bảo Ly đến mời Hảo đi chơi với Ly và ba.

Mắt Hảo sáng lên :

- Đi bây giờ hả ?

- Ừ.

- Ba Ly đâu ?

- Ba Ly ở ngoài. Ba Ly không thích vào.

- Thế Ly chờ Hảo tí nhé.

Thay áo xong, Hảo muốn gọi chị Ba để chải đầu, nhưng gọi mãi chả thấy chị ấy đâu. Hảo vuốt vuốt cho tóc khỏi xõa xuống mặt, rồi kéo tay Ly đi ra.

- Hảo không xin phép ba me sao ?

- Ba me đi hết rồi. Với lại không có ai để ý tới Hảo cả. Chả cần xin phép.

Ba Ly đón hai đứa trước cổng. Ông mỉm cười với Hảo. Hảo thấy sao ông giống người cha Hảo thường tưởng tượng thế. Có lẽ tại ông biết cười.

Ông quay sang Ly :

- Hảo đây hả con ?

- Vâng ạ. Ba Ly đó Hảo.

Hảo cúi đầu :

- Thưa bác.

Rồi nó lại chăm chú nhìn ông. Ông có vẻ hiền, khác hẳn ba Hảo, lúc nào cũng nghiêm nghị. Ông mặc áo sơ mi ngắn tay, còn ba Hảo lúc nào cũng mặc đồ lớn trông xa lạ, cứng nhắc.

Hai tay dắt hai đứa, ba Ly ngoắc một chiếc taxi, cả ba chui vào băng sau, Ly nói luôn mồm trong khi Hảo chỉ yên lặng. Đây là lần thứ nhất Hảo được đi chơi. Không phải ba me Hảo không bao giờ đưa con đi chơi, nhưng lâu lắm, ba me Hảo mới tổ chức đi một lần, lần nào cũng đi bằng xe nhà. Hảo bé nhất được ngồi cạnh ba me nhưng ngồi bên ba me, Hảo chả dám nói một câu. Ba thì không cười nói mà me thì ham những gì ở đâu bên ngoài xe. Ba me Hảo dắt con đi ăn, xong đi xi-nê, rồi về. Những lần đi chơi buồn tênh cứ phải khép nép nhỏ nhẹ, thế mà cũng hiếm lắm mới được đi.

Lần này Hảo không phải khép nép. Nhưng cảm thấy xa lạ, với người đàn ông mà nó đã có lần thích là ba nó. Nó thỉnh thoảng quay nhìn về ba Ly, bắt gặp cặp mắt của ông, nó quay đi, nhưng thấy rõ ràng đôi mắt thực êm dịu. Dần dần, Hảo quen đi. Nó nói chuyện với Ly thỉnh thoảng quay hỏi ba Ly vài câu. Ông dịu dàng giảng giải cho cả hai đứa, có khi chêm vào những câu khôi hài khiến chúng phá lên cười.

Xe dừng trước Sở Thú. Ba Ly dắt hai cô bé đi vào khu vườn ngát rộng. Cả hai tung tăng đi trước. Ba Ly đi sau. Nắng chiều đã dịu. Ba cha con lang thang từ lồng thú này sang lồng thú khác. Ba Ly mua cho hai đứa hai cây kem. Đến mỗi chuồng thú ông nói tên cho chúng nghe, kể chuyện về loài thú cho chúng. Hai đứa mê say, nhất là Hảo. Lần thứ nhất cô bé cảm thấy vui và sung sướng đến thế. Mỏi chân ba cha con ngồi xuống cỏ. Ba Ly vòng tay lên gối, nhìn hai đứa mặt đỏ vì nắng. Ông cười dịu dàng :

- Tuần sau, ba cha con mình đi vẽ, chịu không ?

- Chịu quá !

Hai đứa cùng reo. Bé Hảo vừa nghe tiếng « ba cha con » với vẻ thích thú. Nó nhìn người đàn ông, tưởng như ba thật của nó.

Bé Ly liến thoắng :

- Hôm nào ba vẽ cho Hảo cái hình giống y như nó nghe ba.

Ông gật đầu :

- Ừ, vẽ Hảo thắt nơ hồng nhé. Mà phải cười cấm xịu mặt đấy. Xịu mặt, ba vẽ xấu liền à.

Hảo cười, mắt sáng long lanh :

- Con sẽ cười thế này. Được không... bác ?

Hảo vẫn ngượng. Nó định gọi bằng ba nhưng thấy thế nào ấy.

Ba Ly mỉm cười, ông đứng dậy :

- Về thôi, các con. Chiều quá rồi.

Hảo, Ly tiếc rẻ, đứng dậy theo ba chúng. Trời chiều thật. Chả mấy lúc mà tối đến nơi.

Trả Hảo xuống vệ đường, trước cổng nhà, cha con Ly tiếp tục đi. Thò tay ra ngoài cửa xe, cha con Ly vẫy vẫy. Ly còn nheo mắt với Hảo nữa chứ. Con bé thực nghịch. Hảo đứng tần ngần nhìn theo. Nó nhảy chân sáo vào nhà. Không ai thắc mắc về sự vắng mặt của nó trong bữa cơm. Cả nhà vẫn ăn thiếu người quen rồi. Không ai nghĩ đến ai, lo cho ai.

Chiều nay Hảo vui quá, muốn kể chuyến đi chơi của nó cho mấy anh chị nghe, nhưng chả ai để ý đến nó cả. Con bé buồn ôm Em Bé trong tay thì thầm kể cho Em Bé nghe, rồi ngủ thiếp đi. Trong giấc mơ, Hảo thấy ba Hảo là ba Ly. Hảo thấy được đi chơi trong khu vườn đầy hoa, được ngồi cho ba vẽ và được nghe kể biết bao chuyện lạ.


*****


Bé Hảo nhất định dành cho cô bạn thân nhất của bé một sự ngạc nhiên. Ly đã cho bé một ngày vui trọn vẹn quá, Hảo không thể nào không nhớ đến ngày vui ấy.

Và chiều nay, ôm Em Bé trong tay, Hảo nhất định đến nhà Ly và tặng Ly Em Bé. Gói Em Bé bằng một tờ nhật báo, Hảo lẻn ra khỏi nhà đến nhà Ly. Hảo tưởng tượng khi Hảo đến nhà, Ly đang nằm trong lòng ba Ly, lắng tai nghe ba Ly kể chuyện, hoặc cha con Ly đang chơi trò mèo chuột. Chắc chắn, Hảo sẽ dự vào trò chơi ấy, mèo bắt chuột là thường chứ. Hảo vỗ vỗ vào chân Em Bé vui vẻ. Nắng nhảy nhót trên mái tóc nghịch ngợm.

Đến nhà Ly, căn nhà nhỏ bằng căn phòng của chị Hằng, đồ đạc còn mộc mạc hơn cả căn phòng chị ấy, nhưng thực ấm cúng, Hảo đi chậm lại. Sao mà căn nhà yên lặng thế. Hảo tưởng phải tràn ngập tiếng cười mới phải chứ. Hảo rón rén đến bên cửa sổ, nhón gót nhìn vào.

Bé Ly, cô bạn nghịch ngợm của bé đang ngồi một mình trong chiếc ghế xa-lông làm bằng tre mà ba bé đã mất suốt mấy ngày mới làm xong một bộ. Trước mặt Ly, chiếc đầu thiên cẩu màu đỏ, có cả cặp lông mày bằng bông trắng, có cả hàm râu lông dài, nằm yên trên bàn. Bé Ly lặng lẽ nhìn chiếc đầu thiên cẩu, đưa tay sờ nhẹ lên chiếc sừng cong cong. Hảo thấy rõ Ly rưng rưng nước mắt. Hảo thương cô bạn bé bỏng của bé quá. Tại sao Ly khóc ? Thế ba Ly đâu ?

Hảo đi nhẹ nhàng về phía Ly, òa một tiếng lớn vào tai bạn. Ly giật mình, quay nhìn Hảo mỉm cười nhẹ :

- A ! Hảo đến chơi hả ?

Rồi không để ý đến gói giấy trong tay Hảo, Ly chỉ chiếc đầu thiên cẩu :

- Chiếc đầu thiên cẩu ba Ly làm đây Hảo này. Có đẹp không ?

Rồi Ly vui vẻ nhảy xuống đất kéo tay Hảo lại bên giường chỉ những con vật xếp bằng giấy sặc sỡ treo lủng lẳng quanh giường.

- Xem này, ba Ly xếp cho Ly cả đấy. Ba bảo đoàn hùng binh canh giấc ngủ cho Ly. Đây là con cá Thu, xếp đoàn hùng binh đó.

Hảo đi theo Ly, ngắm từng con vật, lòng thích thú, nói luôn luôn « xinh nhỉ, xinh nhỉ ».

Rồi Hảo hỏi :

- Nhưng ba Ly đâu rồi ?

Mặt Ly đang vui bỗng xịu xuống :

- Ba Ly đi dạy rồi. Ly đã bảo ba ở nhà với Ly vui hơn mà ba nhất định đi, ba bảo để mua búp bế cho Ly. Mà Ly có cần búp bê đâu cơ chứ. Má ơi, má à, bao giờ ba về hả má ?

Tiếng mẹ Ly vang lên từ nhà sau :

- Chiều ba vễ, hỏi hoài à. Ba đi dạy rồi về chứ có đi thẳng đâu.

Ly phụng phịu :

- Con thích ba ở nhà chơi với con cơ.

Hảo kéo tay Ly :

- Ba Ly bảo đi dạy để mua búp bế cho Ly hả ?

Ly gật đầu :

- Ờ, ba nói để Ly khỏi đổi ba lấy Em Bé. Mà Ly có đổi đâu nào.

Bé Hảo nhìn Ly :

- Hảo có đem Em Bé cho Ly đó. Ly có Em Bé rồi ba Ly khỏi có đi dạy nữa. Rồi Ly nói ba Ly ở nhà chơi với chúng mình nhá.

Hảo mở gói giấy lôi Em Bé ra. Con búp bế vẫn tươi cười, mắt chớp lia lịa trông điệu quá. Ly nhoẻn cười. Hai đứa đặt búp bế xuông giường cùng ru Em Bé ngủ. Em Bé khép mắt, miệng vẫn cười. Ly vuốt mái tóc mềm óng, nghĩ đến lúc ba về, thấy búp bê, hẳn ba sẽ không đi dạy nữa. Lúc trước đến giờ ba có đi đâu ngoài đi vẽ đâu. Ly không hiểu tự nhiên sao ba bỗng xin đi dạy. Ly không thiếu thốn gì. Ly không cần phải đi học bằng xe hơi, không cần có áo đẹp, không cần có búp bê, Ly chỉ cần ba vậy mà ba bỏ Ly ở nhà, ba đi tìm những thứ Ly không cảm thấy cần thiết, Ly giận ba ghê.

Ly nói những điều đó cho Hảo nghe. Hảo cũng thấy không có ba Ly thật thiếu thốn. Hảo chờ mãi đến chiều ba Ly mới về, ông vừa huýt sáo mồm vừa dắt xe vào nhà. Thấy Hảo, ông hơi dừng lại, nhưng rồi mỉm cười ngay. Ông dựng xe chưa xong, Hảo và Ly đã nhảy đến ôm lấy ông. Ly reo lớn :

- A, ba về rồi. Ba đi lâu quá hà. Con chờ ba mãi. Ba đừng đi đâu nữa, đừng đi dạy nữa, ba ở nhà với con hoài nghe ba. Hảo nó cho con Em Bé nhưng nó không đòi đổi ba nữa. Con có búp bế rồi, ba đừng đi dạy nữa nhé ba nhé.

Vừa nói Ly vừa kéo tay ba lại bên giường, nơi Em Bé ngủ.

Hảo đi theo nó, nó cũng nói thêm :

- Cháu đến không có bác buồn quá hà. Cháu đem Em Bé lại cho Ly chơi. Tụi cháu ru Em Bé ngủ. Em Bé ngủ có mơ không bác ?

Ba Ly cúi xuống hai đứa bé, giọng ông run run vì cảm động :

- Các con nghĩ Em Bé mơ gì nào ?

Ly nhíu mày suy nghĩ :

- Em Bé mơ được đi chơi trên đồi cỏ, với lại được đùa với bạn của Em Bé.

Hảo nhìn ba Ly :

- Em Bé mơ đi chơi với ba nó và nghe ba nó kể chuyện.

Ba Ly ôm hai đứa vào lòng :

- Hai con có thích nghe kể chuyện không ?

Ly nhảy cỡn lên :

- Có chứ, ba kể đi.

Ba Ly ngồi lên giường, kéo hai đứa ngồi hai bên, rồi bắt đầu :

- Ngày xưa...

Hai chữ ngày xưa thực ngọt ngào, dìu trí tưởng tượng của hai đứa bé vào thế giới thần thoại đầy những phép mầu kỳ diệu, với công chúa, hoàng tử...

Miệng ba Ly vẫn kể, mà óc ông suy nghĩ lung lắm. Đi làm hay không đi làm ? Bổn phận người cha trong gia đình buộc ông phải kiếm nhiều tiền, để vợ con ông sống sung túc hơn. Từ lúc đến nhà Hảo, nhìn nếp sống sang trọng nơi gia đình ấy, ông thấy mình thiếu bổn phận nhiều quá. So sánh Hảo với Ly, ông thấy mình nghèo nàn quá, tội nghiệp quá. Nhưng chiều nay, hai đứa bé lại khiến ông phân vân. Chúng nó chỉ cần ông, cần tình thương của ông thôi. Không, ông không muốn làm một ba Hảo thứ hai, người chạy theo đồng tiền mà quên đi tình thương. Ông vừa tìm được một giải pháp : cố gắng đi làm những lúc bé Ly đi học. Những ngày nghỉ, ông sẽ ở nhà với nó, sống cho nó mà thôi.

Bé Ly nũng nịu bá cổ ba :

- Ba đừng đi nữa nhé. Cả buổi chiều, nếu không có Hảo, con buồn chết được, ba hứa đi ba đừng đi làm nữa, ở nhà chơi với con thôi à. Con hổng thèm búp bế đâu.

Ba Ly mỉm cười cốc lên đầu bé Ly :

- Làm nũng mãi, tưởng bé lắm đấy. Ừ thì ba ở nhà với con, chịu chưa ?

Bé Ly reo lên :

- Thật đấy nhé. Hảo ơi ! Ba Ly không đi nữa. A lê, dựng Em Bé dậy nào.

Hảo chạy lại, bồng Em Bé lên, be chân xòe ra cho nó ngồi lên. Đôi mắt Em Bé lại chớp chớp, ngạc nhiên, rồi Em Bé mỉm cười, mở lớn mắt nhìn ba cha con.

Ba Ly đặt một chiếc hôn lên trán bé Hảo, bồng Em Bé đặt vào tay Hảo và bảo nhẹ nhàng :

- Con cứ giữ lấy Em Bé. Bác sẽ mua cho bé Ly một con búp bê khác. Con đem về kẻo ba me mắng đấy. Thôi con về kẻo chiều, ba me mong.

Hảo muốn cho Ly, nhưng thấy mắt ba Ly nghiêm quá, Hảo sợ. Hảo ôm Em Bé vào người, lí nhí chào ba Ly, đưa tay ngoắc Ly rồi bước ra cửa. Ba Ly dắt Ly, đưa Hảo một đoạn đường, mới thong thả trở về.


*****


Trời từ nắng trở sang mưa. Cái mưa oi nồng, độc địa làm Hảo ngã bệnh. Cô bé thường liến thoắng, xinh xắn là thế, mà chỉ trong hai hôm đã có vẻ nhọc mệt. Hảo nằm trong giường nệm, đắp drap trắng, hai má nóng bừng vì sốt. Bé ngủ li bì, chỉ thức dậy uống nước cam, uống thuốc rồi lại ngủ. Mái tóc thường cột đuôi, bây giờ thả ra phủ trên gối như rũ rượi, mắt bé nhắm hoài, mất vẻ tinh anh. Bé không muốn ăn, hay làm nũng, hay khóc.

Có một đêm, đang lơ mơ ngủ, bé thấy có một bàn tay ai dịu dàng đặt lên trán. Có khi nửa khuya, thức giấc, bé vẫn thấy có người ngồi bên giường. Bé cố nhìn rõ. Me bé đấy ! Vâng, me bé vẫn đang ngồi bên cạnh bé, đang đặt tay lên trán bé, đang nắm tay bé xiết chặt. Thấy bé mở mắt nhìn, me mỉm cười cúi xuống :

- Con có khát không ?

Bé không khát, nhưng cũng gật đầu. Me rời bé, rót cho bé cốc nước nhỏ. Bé uống nước như uống giòng suối ngọt. Bé tự nhiên thấy thương me, gần me hơn bao giờ cả.

Bé đưa tay. Me cầm tay bé. Tay me thực mát, mềm, dịu dàng. Bé nói nhỏ :

- Me đừng đi đâu nữa, me ở nhà với con nhé.

Me bé khe khẽ gật đầu. Me bé kéo mền đắp cho bé, cúi xuống hôn lên trán bé và bảo nhỏ :

- Thôi ngủ đi con.

Bé nhắm mắt, giấc nhủ kéo đến dịu dàng.

Sáng hôm sau, ba nghỉ làm bồng bé đến thăm bệnh nơi bác sĩ Tâm. Bác sĩ chích cho bé một mũi thuốc đau ơi là đau, nhưng được ở trong vòng tay ba, bé không muốn khóc.

Trở về, ba đặt bé lên giường, ngồi xuống bên cạnh bé. Me bé cũng đi vào, ngồi một bên. Ba hỏi :

- Con có muốn ăn gì không ?

Bé lắc đầu. Bé thấy ba bé hiền chứ đâu có dữ tợn. Ba bé có biết kể chuyện, có biết xếp đồ chơi, có biết xếp đầu thiên cẩu hay làm bàn ghế như ba Ly không nhỉ.

Bé hỏi :

- Ba ơi, ba có biết xếp đầu thiên cẩu không ?

Ba Hảo mỉm cười, ông nhớ thời còn bé vẫn thường xếp chơi với các anh. Ba Hảo đã thường nghịch ngợm lấy hai tay làm mặt cho thiên cẩu liếc tình. Ông trả lời :

- Biết chứ con.

- Thế hả ? Thế ba xếp cho con một cái thực đẹp như ba con Ly làm cho nó ba nhé.

- Ba ơi ! Thế ba có biết làm bàn ghế không ?

- Biết chứ.

Hảo mỉm cười sung sướng. Ba bé cũng biết đủ thứ như ba Ly, đâu có thua gì. Hảo nói tiếp :

- Thế ba có biết chuyện đời xưa không ? Ba kể cho con nghe.

Ba Hảo hơi bối rối. Những chuyện thần thoại đã xa rời ông từ lâu lắm. Ông nhìn me Hảo. Me Hảo cũng chỉ cười. Hảo dục :

- Ba, ba kể chuyện đi, như ba con Ly hay kể ấy.

- Ly là ai thế ?

- Bạn con đó ba. Ba nó cũng biết xếp đồ chơi, làm bàn ghế như ba vậy đó. Ba nó còn bày trò chơi, kể chuyện cho nó nghe nữa. Ba nó vẽ đẹp lắm ba. Ba nó hứa hôm nào sẽ cho con một cái, thắt nơ hồng đó ba. Nhưng ba kể chuyện cho con nghe đi.

- Ờ, ờ... Ngày xưa...

Giọng của ba Hảo chìm vào sự yên lặng của buổi sáng. Me Hảo cảm động nhìn ba Hảo đang say sưa kể một câu chuyện thần thoại, nhìn Hảo đang ngắm ba nó như ngắm một thần tượng.

Lần thứ nhất, Hảo không còn mơ ước đến một người cha nào hơn ba nó bây giờ nữa. Nó cảm thấy yên lành, hạnh phúc, mắt nó khép lại. Bên tai nó văng vẳng tiếng kể nhẹ nhàng.

-... Rồi một hôm, hoàng tử lạc vào lâu đài, nơi công chúa đang ngủ...

5. Khu Vườn Mùa Hạ

Sáng mùa hạ mát dịu. Sương phủ khắp cả khu vườn như mưa xuân. Trời chưa sáng hẳn, khu vườn vẫn còn đắm trong yên lặng. Tuy thế mấy chú ruồi xanh đã bắt đầu bay vần vũ trên không, chả biết có phải để hút sương, hay để tập thể thao sau một đêm ngủ dài mỏi mệt.

Hoa Hồng khoan khoái mở hé đôi mắt. Đây là lần đầu tiên cô được trông thấy khung cảnh yêu dấu mà suốt thời gian khép mình trong đài hoa, cô hằng ao ước được dự phần vào. Chao ơi, buổi sáng đáng yêu quá chừng. Sao không khí lại dễ chịu đến thế. Cô hít vào một hơi thở dài, vươn mình cho tự lớn thêm chút nữa. Cô tung hương ra chung quanh mình và sung sướng khi cảm thấy mùi hương dịu dàng tỏa trong không.

Hoa Hồng đưa mắt nhìn chung quanh và bắt gặp đôi mắt mở lớn nhìn cô có vẻ khâm phục. Con vật bé nhỏ ấy đang nằm đu đưa trên một nhánh hồng phía bên kia. Màu của nó cũng màu lá cây, và nếu không tình cờ nhìn thấy đôi mắt, có lẽ Hoa Hồng cũng tưởng nó là một cành cây nhỏ, không hơn, không kém. Cô tò mò nhìn lại con vật dài màu xanh mềm mại ấy :

- Chú tên gì thế ?

- Tôi tên Sâu.

- Sâu hả ?

Cô nghĩ con vật có cái tên thật buồn cười, nhưng cô không muốn làm nó giận vì ý nghĩ ấy. Cô tò mò hỏi tiếp :

- Chú đang làm gì vậy ?

- Tôi dệt võng.

Con sâu trả lời nhát gừng. Nhưng cô bé Hoa Hồng chưa hết ngạc nhiên vì những sự mới lạ chung quanh cô. Cô lại hỏi :

- Dệt võng ? Dệt võng làm gì thế ?

- Để ngủ.

Nhưng rồi thấy mình ăn nói có vẻ cộc cằn quá, chú Sâu dịu giọng nói thêm :

- Hãy sống đi, Hoa Hồng, rồi cô sẽ biết mọi chuyện.

Biết hết mọi chuyện. Cô bé không dám tin mình biết hết được. Cuộc đời đối với cô đầy những mới lạ cần khám phá, và cô không biết đến chừng nào thì cô có thể khám phá hết những điều ấy. Chỉ cần biết một ít cũng đủ, cô nhủ thầm. Hoa Hồng không hỏi nữa, cô sợ làm chú Sâu bực mình hơn. Cô chăm chú nhìn Sâu làm việc. Chú ta ghép những lá hồng lại với nhau, dùng giây cột lại thực chắc chắn. Hoa Hồng tự hỏi, đến bây giờ chú ta mới dệt võng để ngủ, thế lâu nay chú ta ngủ ở đâu ? Hoa Hồng đâm ra suy nghĩ vẩn vơ rồi đấy.

Trời bây giờ sáng hẳn, mặt trời đã lên. Ánh sáng ban mai vàng ánh chiếu lên mấy giọt sương đọng trên cánh hồng mới nở, lóng lánh như kim cương. Tuy nhiên, giọt sương đọng phản chiếu ánh mặt trời dĩ nhiên phải quý và đẹp hơn kim cương nhiều bởi nó mong manh và hiếm hoi hơn.

Hoa Hồng tự cảm thấy mình lớn và rực rỡ hơn hồi sáng. Cô đưa mặt hứng gió và hứng nắng. Trên cành tử vi, mấy chiếc màng nhện đan đều đặn cũng lấp lánh ánh sáng như bằng gấm vàng. Cô say mê nhìn tác phẩm của đôi vợ chồng nhà nhện. Chúng hình như cũng đang tự bằng lòng với tác phẩm mình, nằm im có vẻ thư thái khoan khoái. Nhưng cô lầm. Chỉ một thoáng sau, một chú ruồi ngây dại đã cắm đầu vào tơ lưới mỏng manh nhưng thực dai bền ấy. Chú dẫy dụa, cố thoát ra. Bác nhện đực không chậm trễ, chạy tới con mồi, và chỉ một cái đốt êm ái, chú ruồi đã nằm im, mắt lơ láo. Hoa Hồng rùng mình, hoảng hốt. Cô lại tự hỏi không biết có con vật nào ăn cô không nhỉ. Cô nhìn chung quanh, và khi thấy không có gì phải đáng hoảng hốt như thế, cô hoàn hồn, và thôi không dám nhìn lên cành tử vi nữa.

Cô bắt đầu thèm một tình bạn chân thật. Cô cố tìm một đóa hoa khác, nhưng cô thất vọng. Khu vườn cô sinh ra thực bé nhỏ. Đó là một khoảnh đất, đóng khung bằng gạch đỏ. Cô cảm thấy rõ ràng đất trong khung chữ nhật này mềm và ngon hơn đất ở ngoài, vừa khô nứt, vừa xấu. Cô là cánh hoa độc nhất nở trong khoanh đất ấy. Mấy cánh hồng có lẽ mới giâm nên còn yếu ớt, chưa ra một nụ hoa nào. Bên kia thửa đất là vườn cây ăn trái. Những cây ổi, nhãn, chuối chen chúc bên nhau. Cô nghe thoang thoảng mùi hương lạ. Cô đưa mắt tìm kiếm, hy vọng gặp được người bạn mới. Ồ, không phải cô là loài hoa độc nhất ở đây. Còn hoa bưởi trắng tinh, thơm ngát. Hoa ổi cũng trắng, nhưng là loài hoa trắng mong manh. Chúng nở từng khóm, khăn khít, yên vui, và cô biết không bao giờ cô có thể nói chuyện được với những cành hoa cao xa thế. Cô buồn rầu, tự hỏi đến lúc nào mới có một hoa hồng mới nở để làm bạn với cô cho vui. Chắc còn lâu. Cô đưa mắt tìm lại người bạn đầu tiên của mình. Chú Sâu ta đang lười biếng nhai một lá hồng non.

- Chú dệt võng xong rồi à ?

- Chưa, nhưng cũng gần xong, tối nay tôi sẽ hoàn tất nó.

- Sao chú không làm bây giờ có phải hơn không.

- Cô làm sao biết được. Tôi phải ăn cho no hôm nay. Tối, dệt xong tôi sẽ chui vào đấy, ngủ một giấc thực dài, sống một cuộc đời khác.

Chú Sâu nói gì nghe khó hiểu quá, nhưng nhớ lời chú ta bảo cứ sống rồi sẽ biết, cô không hỏi gì. Cô muốn tự mình khám phá những điều khó hiểu ấy. Hoa Hồng chợt thấy một lá hồng khác, lấm tấm những bọc nhỏ, cô không dừng được lại hỏi Sâu :

- Cái gì trông xinh thế, chú ?

- Ái chà, thứ đồ tuế toái, trứng của bọn bọ xít đó. Chúng mà nở thì phải biết, hôi ác lắm. Tuy vậy, khi còn là trứng như thế, chúng cũng bị bọn kiến tha đi. Lũ kiến thì cái gì cũng không từ.

- Thế kiến có ăn Hoa Hồng không ? Cô bé ngây thơ hỏi.

- Không, nhưng coi chừng, hễ mà chúng kéo đến làm tổ dưới chân cô thì hết đường sống đấy nhé.

Hoa Hồng làm bộ le lưỡi sợ hãi rồi mỉm cười, cô chưa thấy nỗi sợ bị kiến vùi. Chuyện đó xa xôi và mơ hồ quá. Cô chỉ cảm thấy mình đang tươi trẻ, đang sống mạnh.

Sinh hoạt trong vườn càng lúc càng trở nên nhộn nhịp. Từng bầy chim ríu rít đuổi nhau dưới mấy tàn lá cây nhãn, rồi chuyền từ cành này sang cành khác, cười như nắc nẻ. Mấy con bướm cũng bắt chước rủ nhau vào vườn, bay nhởn nhơ, vừa lượn, vừa hát. Một chú bướm màu vàng tươi dừng lại, bên cạnh Hoa Hồng, múa một vũ điệu rất dịu dàng, rồi trước khi bay đi, còn ghé tai nàng thầm thì : cô đẹp đấy Hồng nhung ạ. Cô bé nhìn theo ngẩn ngơ.

Sao cuộc đời lại vui thế, cô nghe quanh cô tràn cả tiếng cười, tiếng hát, cô trông quanh cô toàn cả màu sắc rực rỡ, cô cảm thấy quanh cô toàn cả hương thơm phảng phất, hương hồng, hương bưởi, hương lá, và cả mùi sương còn đọng đâu đây. Cô tự thấy bằng lòng được sinh làm một cánh hồng đỏ, cánh mượt như nhung. Thực là thích thú. Cô nhắm mắt lại, đu mình theo gió, tự ru mình vào giấc ngủ theo tiếng ríu rít của bầy sẻ nghịch ngợm trên cao.

Hoa Hồng giật mình tỉnh ngủ ngay khi nghe chú Sâu báo động :

- Kìa con gái bà chủ đấy, tôi phải trốn bây giờ. Chào Hoa Hồng nhé.

Hoa Hồng sợ hãi. Cô thì trốn vào đâu được. Thôi thì mặc cho số phận vậy.

Cô gái xách một bình nước lớn, cô đến bên khung đất hình chữ nhật, giang sơn của Hoa Hồng. Đặt bình nước xuống, cô vui vẻ nâng Hoa Hồng lên mũi, ngửi nhè nhẹ, đôi mắt khẽ nhắm lại, cô nói nho nhỏ :

- Thơm ghê.

Cô gái buông nhẹ Hoa Hồng, cô quay vào nhà gọi lớn :

- Má ơi, má à, hồng nhung nở rồi đây má này, ra mà xem, đẹp lắm.

Cô con nóng nảy chờ đợi người mẹ ra ngắm tác phẩm đầu tay của mình. Hoa Hồng cũng ngước nhìn vào trong nhà xem bà mẹ ra sao. Cô gái có cái vẻ dịu dàng thì bà mẹ cũng phải hiền như thế. Một lát Hoa Hồng thấy bà mẹ đi ra, dáng khoan thai nhưng không kém vẻ hân hoan.

- Má đoán thế nào nó cũng nở hôm nay mà.

Bà cũng đưa tay nâng Hoa Hồng lên, dáng điệu nâng niu :

- Hoa đầu mà đẹp quá con nhỉ. Chà, cánh hoa êm thật êm.

- Ít lâu nữa, ở đây nở toàn hoa hồng thích lắm má nhỉ. Má xem mấy cây này có sống nổi không ?

- Có thể lắm nếu Sâu đừng có ăn hết mấy đọt non đi. Mình phải chăm kỹ mới được. Đây này con xem, nó sắp làm tổ nữa đấy, lại ăn mấy đọt non này rồi. Diệt mấy rồi cũng không hết.

Người mẹ ngắt chiếc võng chú Sâu làm hì hục từ sáng, cầm mấy búp hồng non héo rũ mặt buồn rầu. Hoa Hồng sợ hãi, chỉ cầu nguyện sao cho bà đừng hái luôn cả mình. Nhưng không, bà chỉ nhìn Hoa Hồng một cách trìu mến, tưới nước nhè nhẹ lên thân cây, rồi tưới đều khắp cả khoanh đất. Tưới xong cả hai mẹ con trở vào nhà. Hoa Hồng thoát nạn, thở ra mừng rỡ. Cô nghĩ cô có thể yên thân dự phần vào cuộc sống thiên nhiên ở đây suốt ngày này được rồi.

Buổi trưa, chú Sâu đến chào Hoa Hồng để đến một cảnh khác yên ổn hơn :

- Ở gần cô, chúng tôi không sống được đâu.

- Ô hay, tôi có làm gì đâu, tôi lúc nào cũng mong có bạn, mà chú là người bạn đầu tiên và duy nhất của tôi cơ mà. Hay tôi làm gì chú giận ?

- Không phải thế đâu. Tại bà chủ nhà thì yêu hoa hồng, mà chúng tôi chả làm gì lợi cho hoa hồng cả.

- Chú không làm gì hại thì thôi chứ.

- Có chứ, tôi ăn búp non, lá non, mầm non.

- Thân thể chú như thế thì ăn mấy tí !

Hoa Hồng nghiêng đầu ngắm nghía chú Sâu và nhận xét như thế.

Chú Sâu biết cô bé lầm lắm, sức chú có thể tàn phá luôn cả cô ta nữa chứ. Tuy thế, chú yên lặng. Chú không muốn làm mất mối cảm tình nồng đượm mà Hoa Hồng đã dành cho chú. Chú chúc cô đẹp mãi rồi thoăn thoắt leo xuống. Hoa Hồng nhìn theo buồn rầu. Thế thì cô sẽ cô độc, điều đó chắc chắn quá. Có còn ai nữa để cô trò chuyện đâu. Chắc mình sẽ phải tìm một người bạn mới nào đó. Chưa tìm được thì cứ hãy vui đã. Cô đang suy nghĩ, bỗng giật nẩy mình vì tiếng nhạc chói tai, kéo dài buồn thảm. Cô hỏi trống không :

- Cái gì thế nhỉ ?

- Ve sầu đấy.

Tiếng đáp nằm dưới viên gạch gần cô nhất. Hoa Hồng cúi xuống hỏi nhỏ :

- Ai thế ?

- Dế đất đây.

- Chú ca sĩ của ban đêm đấy à. Đêm nào chú cũng hát khiến tôi buồn quá.

- Tôi chỉ dám hát ban đêm, cuộc đời cứ chui rúc trong hang tối, không hát thì còn làm gì nữa.

Hoa Hồng thấy chú dế tả oán, vội vàng hỏi :

- Mấy cô ve sầu kia hát cái gì thế ?

- Hát cho hết ba tháng hè mà chết đấy.

Chú dế chép miệng nói tiếp :

- Cuộc đời tôi đã buồn, cuộc đời họ còn buồn hơn, suốt mấy năm sống chui rúc dưới đất đen, mù tối, thoát xác sống chỉ có vài tháng. Thấy mà chán.

Hoa Hồng thấy chú dế này quả thực bi quan, cô nói, giọng an ủi :

- Thế còn hơn chúng tôi, chóng tàn. Cuộc đời so với chú, với họ ngắn ngủi biết bao.

Chú dế yên lặng. Một lát chú thở dài :

- Thà sống một cuộc đời ngắn ngủi mà rực rỡ như cô còn hơn đời sống muôn đời tăm tối của chúng tôi.

- Tại chú không có can đảm ra ánh sáng. Chú cứ đi, cứ tắm mặt trời, cứ cho mình tự do, ai mà cấm chú được.

Hoa Hồng thấy mình già dặn hơn một chút nữa. Cô lắng nghe tiếng ve sầu kéo dài rồi dứt, hệt như một ca sĩ thả giọng trước khi chấm dứt bản nhạc. Nhưng rồi lại trổi giọng ngân nga trở lại. Có lẽ họ không biết mệt, Hoa Hồng thầm nghĩ. Cô nghe mãi điệu nhạc buồn thảm ấy, đâm ra uể oải, muốn ngủ.

Nắng buổi trưa gay gắt, mọi sinh hoạt đều ngưng, chỉ trừ mấy cô ve sầu rả rích hoài, mấy chú bướm ham chơi, và mấy chú chào mào là cứ cãi nhau, tranh nhau ăn ổi, trứng cá. Buổi trưa gió cũng lười đi chơi. Hoa Hồng ngóng hoài chả thấy một cơn mát nào đến. Cô thiếp đi giữa tiếng động hỗn độn ấy.


*****


Hoa Hồng đã sống một ngày hoàn toàn, không ai làm rộn cô. Cô có thể quan sát những sinh hoạt chung quanh cô một cách thích thú. Chú dế tuy bi quan thế, nhưng nhiều khi dế cũng có những nhận xét hay đáo để. Cô đâm ra quyến luyến cuộc sống đầy cực nhọc của khu vườn. Mỗi một loài, cô thấy có một nếp sống riêng, hay hay, và cô tìm hiểu không biết chán. Chú dế bảo :

- Tôi chả biết gì nhiều về thế giới ban ngày của cô. Nhưng ban đêm tôi phải đi, không tiếp chuyện cô nhiều được. Tuy nhiên, cô cứ tin tôi, ban đêm hay ban ngày, sinh hoạt cũng không khác nhau lắm đâu. Cũng kiếm ăn, cũng nô đùa, cũng chạy trốn cái chết, cũng vui, cũng buồn. Dĩ nhiên, cô cũng sẽ tìm được nhiều thứ hay hay.

Hoa Hồng đâm ra mong cho trời chóng tối. Cô không nghĩ rằng cuộc đời cô không kéo dài mấy ngày, mỗi ngày lên, mỗi đêm xuống, cô đi dần đến cõi tàn tạ. Nhưng cô không cần, cô chỉ cần sống cho trọn vẹn là được. Than thở, sợ hãi, rồi có thay đổi được gì đâu.

Buổi chiều, cô lại được tưới nước, được nâng niu. Cô không cảm thấy sợ hãi hai mẹ con bà chủ như hồi sáng. Cô biết họ cũng chỉ mong cô đẹp bền, sống lâu. Cho dù đó là thứ cầu mong ích kỷ để thỏa mãn tham vọng mỹ thuật của họ, cô cũng cảm ơn họ đã đứng về phía cô mà phản đối cuộc đời ngắn ngủi.

Bầy chim lúc nào cũng ồn ào. Kéo nhau về tổ cũng kêu réo ỏm tỏi. Cô nhăn mặt nhìn chúng. Nhưng thấy chúng vui vẻ, cô bỗng nhiên vui lây. Mấy chú bướm cũng tìm cây, khép cánh, thu vòi, ruồi xanh cũng nằm yên như những quả của loài cây ngũ sắc. Màn đêm sắp thả xuống khu vườn rồi đấy. Hoa Hồng chờ đợi. Loài ve sầu như tiếc một ngày đã qua, cất giọng hát bản nhạc sầu của chúng, nghe mà chán.

Đêm xuống thực sự. Bóng tối đè nặng trên không gian. Mấy khóm cây đã bắt đầu mất hình dáng thực để trở nên những bóng đen khổng lồ, muôn hình vạn trạng. Muỗi bây giờ mới thực ra góp mặt với đời. Chúng vo ve bay hàng đàn, ùa vào trong nhà, tìm đến nơi nào có sinh vật, len lỏi sau tủ áo, đợi giờ kiếm ăn. Một số khác cứ bay loanh quanh hoài.

Loài dơi cũng xuất hiện. Chúng liệng qua, liệng về bên khóm cây ổi và trứng cá. Thỉnh thoảng thoáng qua bên Hoa Hồng làm cô giật mình. Cái dáng to lớn đôi khi trông nặng nề thế mà bay nhanh gớm.

Bỗng nhiên Hoa Hồng thấy vướng dưới chân, cô dãy dụa, kêu thét lên :

- Ai mà kỳ thế hả ? Có buông ra không ? Vướng chân chết đi ấy.

Có tiếng ồm ồm đáp lời :

- Tôi chỉ nhờ cô chừng nửa tiếng đồng hồ thôi, thoát xác xong là tôi đi liền.

Thoát xác ? Sắp chết à ? Hoa Hồng run rẩy hỏi. Cứ nghĩ đến cái xác của một con vật nào đó bám lên chân mình hoài, cô sởn gai ốc.

- Thôi thôi, tôi không cần biết chú là ai, nhưng đừng chết bên cạnh tôi.

Con vật có tiếng ồm ồm bỗng phá lên cười :

- Ai nói với cô tôi sắp chết thế ? Tôi chỉ thoát xác thôi. Tôi bỏ lớp vỏ xấu xí đi, để trở thành một con vật khác, sống cuộc đời khác, tốt lành hơn, sung sướng hơn. Này Hoa Hồng, cô chắc sống dưới ánh mặt trời rồi phải không ? Kể tôi nghe với nào. Tôi ao ước được trông thấy ban ngày trên không trung xem nó ra làm sao. Chao ơi, tôi thèm vỗ cánh dưới cái nắng vàng buổi sáng, uống cái nắng gay gắt buổi trưa, và ngắm cái cảnh chiều tà. Giá mà ban ngày cứ kéo dài đừng bao giờ hết.

Nghe cái con vật ca tụng ánh sáng, Hoa Hồng cũng đâm thích sống trở lại ngày vừa qua. Cô nói :

- Tôi sẽ kể cho chú nghe hết, nhưng chú phải nói tên chú cho tôi nghe đã.

- Tôi là Nhộng Ve. Tôi sẽ thoát xác vài phút nữa. Thật là kỳ diệu. Sống kiếp Nhộng này mãi chán quá.

Nhộng Ve đưa người ra ánh sáng, nơi có ánh đèn từ cửa sổ căn nhà dọi ra :

- Cô xem, người tôi có xấu xí không ? Thực chả khác gì họ hàng nhà dế lại cứng ngắc như loài bổ củi. Chán quá. Tôi chỉ trông cho chóng đến hôm nay mà giã từ cái hình hài xấu xí này đi cho rồi. Cô kể chuyện ban ngày đi cho tôi nghe với nào.

- Ban ngày hả ?

Hoa Hồng vừa nói, vừa nhìn Nhộng Ve, nó xấu xí hơn dế đất bạn cô nhiều, lưng nó gồng lên, trông như gù, cô không hiểu khi thoát xác nó như thế nào mà nó ham thế :

- Ban ngày tuyệt diệu lắm chú ạ, nhất là vào buổi sáng, khi nắng mới lên mà sương còn đọng, chú sẽ thấy cả khu vườn này lấp lánh như làm bằng kim cương …

Hoa Hồng kể thao thao bất tuyệt. Chính cô cũng thấy nhơ nhớ cái ấm cúng của làn ánh sáng vàng buổi mai êm ái, nhớ cái oi nồng buổi trưa mùa hạ, nhớ cái nắng lướt thướt buổi chiều sắp tắt, dù cô chỉ mới sống qua một ngày. Cô ham nói, quên mất con vật. Khi nhìn lại nó, cô bỗng ngạc nhiên khi thấy toàn thân nó hồi nãy đen đủi, bây giờ óng lên màu xanh, và con vật như đang phồng lớn lên. Nó có vẻ gắng sức, đau đớn, mệt nhọc. Trông tội nghiệp hết sức. Cô muốn an ủi, nhưng nghĩ chắc bây giờ nó chả còn nghe thấy gì nữa nên lại thôi. Cô chỉ chăm chú nhìn.

Một lúc thực lâu, sau những cơn đau đớn như thế, một đường nứt trên thân Nhộng hiện ra. Ở trong, một con vật màu xanh đang cựa quậy rất nhẹ, từ từ thoát ra khỏi. Chỉ có mỗi một việc đem cái đầu ra khỏi vỏ, Nhộng ta cũng làm hết sức công phu. Khi đã thoát hẳn nửa người trên, con vật xanh mướt, ướt sũng từ từ ngã người ra phía sau, treo mình cho khô như người ta phơi áo. Nửa thân dưới thoát ra cũng gần hết, chỉ trừ khúc đuôi còn dính với vỏ để làm điểm tựa cho thân người ngửa ra. Khi đã khá khô, chú ve ta bắt đầu thả đôi cánh ra. Chao ôi, đôi cánh khi khép lại trông xấu xí thế kia, mà lúc thả ra, vừa dài, vừa trong suốt, vừa có những đường gân xanh đẹp lạ lùng. Hoa Hồng ngắm Nhộng Ve thoát xác mà tưởng như đang xem ảo thuật. Cô phục sức kỳ diệu của tạo hóa mà đâm ra ao ước được sống nhiều hơn nữa. Khi cánh đã khô hẳn, ve non uốn mình lên, thoát ra khỏi vỏ nhộng, bò lên cao hơn một chút và đứng yên dưỡng sức. Nó bây giờ khác xa cái vỏ xấu xí hồi nãy. Thân nó giờ xanh biếc như ngọc, đôi cánh làm bằng pha lê trong suốt và trên trán gắn ba viên xa-phia nhỏ xíu nhưng sáng ngời. Hoa Hồng ngắm không chớp mắt. Nếu cô không nhìn tận mắt, làm sao cô tin trong phút trước phút sau, một con nhộng vừa xấu vừa đen kia lại có thể trở nên một con vật sang trọng đẹp đẽ như thế.

Hoa Hồng bắt đầu gợi chuyện :

- Này chú, người ta bảo loài các chú hát cho hết ba tháng hè mà chết. Và bởi vì đời các chú ngắn nên các chú hát toàn những bản nhạc buồn.

- Ai bảo cô thế ? Chúng tôi hát ca tụng cuộc đời, ca tụng ánh sáng, có gì đáng buồn ? Họ không hiểu nhạc, họ lười biếng, ưa ngủ, rồi bảo nhạc chúng tôi làm họ buồn, chỉ có loài dế mới hay than trách nỉ non. Tôi thèm sống, hơi đâu mà than thở cho mất thì giờ.

- Ban ngày, trông thấy mấy cô, mấy chú quây quần, hát hò, tôi thèm vui lây.

- Mấy ả ve sầu mà hát xướng gì. Bon chúng chỉ biết càu nhàu thôi, chú ve nói giọng vừa có vẻ khinh bỉ, vừa có vẻ hãnh diện. Ngày mai, thân tôi không còn xanh như thế này đâu, tôi sẽ trở màu nâu tuyền. Đôi cánh cứng, tôi sẽ bay vù lên cành nhãn cao kia, tôi sẽ hát mừng cô một bản nhạc mới nhất do tôi sáng tác. Vì dù đêm tối, tôi chả biết cô đẹp xấu thế nào, nhưng tôi biết cô có một giọng nói thực dễ thương và một tính tình tốt vô cùng.

Hoa Hồng nghe khen, sung sướng. Cô góp chuyện :

- Tôi chỉ mong mai anh đi chơi cho thỏa thích, nhưng cứ chiều về, anh trở lại kể chuyện tôi nghe. Tôi bị chôn chân ở đây, hết đường du lịch. Giá tôi có được một đôi cánh thì sung sướng biết mấy.

Thốt nhiên, cô nghe tiếng chú ve kêu lên thảng thốt :

- Thôi chết rồi, hoa hồng ơi. Ngày mai chào mặt trời hộ tôi.

Hoa Hồng thấy chú ve run rẩy, mắt nhìn như bị thôi miên. Cô quay nhìn phía trước, một chú mèo trắng toát, thân hình trông rõ trong nền đem của đêm. Cặp mắt sáng quắc chiếu thẳng nơi chú ve đang đứng chờ người cứng cáp hơn. Con mồi quả ngon lành, vừa mềm, vừa bùi, béo. Thoắt một cái, chú mèo nhảy đến bên chú ve. Hoa Hồng kêu lên, hoảng hốt :

- Đừng, đừng …

Hoa Hồng nghe rõ tiếng rạo rạo thân thể của chú ve nằm giữa đôi hàm răng nanh trắng nhởn của một con vật tàn ác, cô nghe ớn lạnh khắp người. Nước mắt ràn rụa, cô hét một tiếng kinh khủng và ngất đi.

Khi trở dậy, trời đã bắt đầu hừng sáng. Cô thấy uể oải, khác hẳn sáng hôm trước. Buổi mai hôm trước cô đã nôn nao, sung sướng thích thú biết bao nhiêu. Cô đã mở to mắt mà nhìn cuộc đời. Với cô, cái gì cũng kỳ diệu, cái gì cũng lạ lùng. Sao hôm nay, cô chán nản thế. Cô không nhìn đến những chú ruồi xanh đang múa trên không, cô không chờ đón mặt trời nữa, cô muốn khép mình yên lặng. Tuy nhiên cô không làm theo ý mình muốn. Sinh hoạt buổi sáng nhộn nhịp, có quyền lực bắt cô phải trỗi dậy, hòa mình vào nếp sống vui nhộn ấy. Cô mở mắt, vươn vai, lắng nghe họ hàng nhà chim kéo nhau từng bầy vừa kiếm mồi, vừa đùa giỡn, lũ ong cũng bay vần vũ quanh mấy đóa hoa. Dưới đất bầy kiến vừa tha mồi, vừa chào nhao lao xao. Hoa Hồng không tìm thấy chú Sâu ngày hôm qua. Chắc chú ta sống xa đây lắm. Hoa Hồng nghĩ cô sinh ra thực cô đơn. Chưa có một người bạn nào sống với cô cho trọn vẹn một ngày. Cô rươm rướm nước mắt, lòng thất vọng như chưa bao giờ thất vọng đến thế.

Mặt trời đã đến. Ông ta đưa hai tay lên chào muôn loài, khuôn mặt tươi cười. Hoa Hồng thầm nghĩ, nếu ông ta biết hồi hôm qua có một sinh vật ao ước được chiêm ngưỡng ông ta một cách kinh khủng mà không bao giờ được trông thấy nữa không biết ông ta có còn tươi cười như thế không nhỉ. Chắc ông ta vẫn vui như thường. Ông ta sống cho muôn loài, đâu có sống cho mỗi một mình chú ve tội nghiệp ấy. Nếu ông ta buồn chắc mình cũng buồn nữa. Hoa Hồng nghĩ như thế và đâm ra yêu mặt trời. Cô đưa tay ra dấu chào hai lần, một cho cô và một cho chú ve. Cô thấy mặt trời nheo một mắt với cô và tưới anh sáng lên người cô, Hoa Hồng cảm thấy ấm áp. Cô trở lại vẻ rực rỡ của một loài hoa quý nạm kim cương.

Hoa Hồng đã quen thuộc với nhịp sống chung quanh cô, cô không ham hỏi, ham tìm nữa. Cô chỉ yên lặng ngắm nhịp sống ấy trôi đi, cô cố hòa mình cùng vui với đám sinh vật ấy. Và cô nhận rõ cuộc đời không chỉ toàn những khung cảnh hãi hùng. Nhưng đồng thời cô cũng thấy được cuộc đời là cả một trường tranh đấu không ngừng, tranh đấu để sống. Tất cả mọi loài đều có thể là miếng mồi ngon cho một loài khác, và chúng phải vận dụng hết mọi khả năng để sống còn. Cô thương yêu cuộc đời đáng buồn ấy, hay thay đổi ấy, nhưng cô không tiếc cuộc đời ngắn ngủi của cô nữa. Nếu cô héo tàn ngay bây giờ, cô cũng sẽ không cảm thấy tiếc nuối gì đâu. Có một điều, cô vẫn thắc mắc là không biết khi cô tàn rồi, cô sẽ trở nên cái gì. Một con nhộng trở thành một chú ve xinh thực là xinh, một chú sâu một ngày kia sẽ trở nên loài bướm sặc sỡ, có khi nhìn chúng nhởn nhơ sống mà nghĩ đến kiếp của chúng ngày xưa. Các cô bé yêu bươm bướm có bao giờ nghĩ chúng đã có lần làm các cô hét tướng lên vì sợ không nhỉ. Hoa Hồng buồn cười cho mình. Chính ngay chúng nó nữa, chúng có nghĩ ngợi xa xôi như cô đâu, chúng sống cho hiện tại của chúng cũng hết trọn thì giờ rồi.

Hoa Hồng chép miệng, khi mình tàn úa đi rồi thân mình sẽ biến đổi ra sao ? Mình có phải hóa thành một cái gì đó chăng ? Như hoa ổi hóa thành quả ổi, như hoa nhãn hóa thành quả nhãn chẳng hạn, thì lúc ấy mình là cái đó chứ mình đâu còn là một đóa hồng nhung nữa. Hoa Hồng thấy rắc rối.

Cuộc đời thật rắc rối.

- Hát lên đi các anh ve sầu. Các anh chưa ca tụng ánh sáng, ca tụng cuôc đời còn đợi đến khi nào nữa.

Mấy chú ve đang nằm im, nghe Hoa Hồng bảo đều ngạc nhiên nhìn xuống. Đây là lần đầu tiên các chú thấy một kẻ tri âm, mà nhất là kẻ tri âm ấy đẹp quá chừng, những cánh hồng ướt sương mai lóng lánh. Cánh màu đỏ thẫm, mướt như nhung. Cô ta mỉm cười chờ đợi. Một chú ve trả lời :

- Bây giờ không phải là giờ chúng tôi hát. Chúng tôi chỉ hát lúc sáng sớm, vào buổi trưa, buổi chiều thôi, nhưng chiều cô, chúng tôi sẽ ca bài mới nhất.

Chú ta đánh nhịp, cất tiếng, tất cả hòa theo. Hoa Hồng nhắm mắt, cô nghe trong tiếng hát gói trọn cả tiếng gió ngàn, tiếng lá reo, tiếng của muôn loài đang thiết tha sống. Cô rưng rưng nước mắt, cảm thấy yêu đời không nguôi, yêu từ tiếng cười của đàn chim vô tư tới tiếng khóc của loài dếm đêm đêm nỉ non, yêu từ khung cảnh ban ngày vui tươi đến ban đêm đe dọa. Vâng, cuộc sống muôn mặt, nhưng khuôn mặt nào cũng sống độc vô cùng.

Hoa Hồng thiếp đi, và bên tai cô, đàn ve vẫn hát, hát mãi …

6. Chớm Nụ

30-4-1967

Thế là N. giận em. Ra chơi, N. không thèm đi với em nữa, N. ngồi trong lớp một mình. Em cũng muốn xin lỗi nó nhưng thấy nó quay mặt đi, em cũng giận nốt :

- Đồ làm phách !

Em bỏ ra khỏi lớp một mình. Sân trường bây giờ ngợp cả màu trắng. Tiếng đùa reo vang dậy. Em đứng dựa ở cột hiên, nhìn các bạn em chơi nhảy dây và thèm muốn ngắm mấy chị lớn dắt tay nhau thì thầm trò chuyện. Một đám khác đang vây quanh cây mimosa vàng rực ở gần cột cờ. Mỗi lần thấy có cô giáo nào đi ngang qua tụi nó chạy túa đi, vừa chạy vừa cười, chả có vẻ sợ gì. Em và N. cũng thích mimosa lắm. Giờ ra chơi cũng như giờ về, hai đứa thường đến dưới gốc, lấy nón khoèo cành xuống để hái. Nhiều lúc em cũng không biết hái để làm gì bởi vì em ép cũng nhiều lắm rồi. Em cũng không thích cài tóc hay lên áo. Em thấy làm vậy có vẻ tuồng quá. N. thì hái để gắn lên đầu xe, hoặc để cầm trên tay mân mê. N. nói hoa mimosa trông xinh như mấy hạt nút vàng trên áo búp bê Đô-Na của nó. Em thì em chỉ thấy mimosa giống như mấy viên thuốc chữa mồ hôi tay mẹ em vẫn mua cho em uống. Có điều thuốc màu hồng nhạt, còn mimosa thì vàng tươi. Em kém tưởng tượng quá nhỉ.

Hôm nay trên sân trường cỏ xanh còn có thêm mấy hoa cỏ tím nữa cơ. Em thương hoa cỏ tím này hơn đám mimosa của N. Mỗi lần mưa xong, nắng dậy, màu tím rợp cả sân cỏ trường xanh ngắt. Em thấy màu tím dễ thương lạ và có cảm tưởng êm một cách lạ lùng. Em đôi lúc đi chợ với má vẫn thường tìm xem có loại hàng nào màu như thế không mà không thấy. Tiếc ghê. Nếu em có thể biến bãi cỏ lấm tấm tím ấy làm thành loại lụa mềm để mặc thì thích lắm. N. biết em yêu hoa cỏ dại nên mỗi sáng, nó hái một bó, kết bằng dây cỏ may đem lại cho em. Còn em, em cho nó một đóa hồng đỏ hái ở nhà kèm thêm vài cành măng non. Hôm nào hoa hồng chưa nở kịp, em cho nó một cành tử vi. N. cũng thích violette lắm nhưng N. bảo hái uổng, để vậy hôm nào N. đến nhà, sẽ vạch lá xem chơi. N. dễ thương và em yêu N. ghê. Vậy mà hai đứa giận nhau rồi. Thôi thế là hết cả buổi chiều lang thang, tâm sự cùng nhau.

Bọn em chỉ còn mỗi ngày mai để làm hòa thôi. Ngày kia bãi trường rồi … Nếu muốn, em có thể xuống N. để dàn hòa vậy, nhưng em muốn hai đứa làm hòa trước cơ, để giờ ra chơi em khỏi ngồi một mình, lòng bứt rứt làm sao ấy. Ngày mai em có nên hái cho N. một đóa hồng như mọi sáng không nhỉ.

Chao ơi, em buồn quá.



15-6-1967

Hôm nọ em cứ tưởng em có thể tiếp tục viết, viết hoài. Vậy mà em bỏ đi, không viết nhật ký hết một tháng trời. Một phần em làm biếng, một phần em sợ viết không trung thực ý của mình. Em cũng không rõ ý của em lắm. Có thể khi em viết, em rất thành thật, nhưng lúc đọc lại, em thấy nó yếu đuối và nó tức cười. Em sợ biết rõ chính em lắm cơ. Nhưng hôm nay, em lại mang cuốn này ra. Cuốn sách còn mới tinh, em mới viết có mấy trang. Em không hiểu em sẽ có viết liên tục như chị T. không, nhưng em sẽ cố. Em nghĩ, nếu viết được những ý nghĩ trong em, em sẽ nhờ đó mà tu thân.

Lúc đọc lại mấy trang trước, em thấy bọn em thực trẻ con. Vậy mà cũng giận nhau và giận dai nữa chứ. N. không lên em nữa và em cũng không xuống N. Hai đứa mất liên lạc ngay sau ngày bãi trường. Vì em không thân ai hơn N. nên suốt cả tháng trời, em nằm nhà, ngốn ngấu truyện, và chơi với mấy đứa em. Em đọc cuốn Con nai tơ, Bích-nô-cô, Vòng quanh thế giới trong 80 ngày, và nhiều truyện ba mua cho em. Em thèm được như mấy nhân vật trong truyện, tự do, sung sướng, và mơ ước có một căn nhà riêng, một vườn riêng để trồng trọt. Đôi lúc em cũng nhớ N., nhưng những thú vui ngày hè đã khiến em hầu như quên rằng em và N. đã từng thương nhau lạ.

Em còn nhớ buổi sáng hôm trước, lúc mới thức giấc, nghe tiếng chim tu hú kêu và tiếng ve sầu trổi giọng lần đầu tiên trong mùa hè năm nay, em thấy mình êm ả. Mùa hè tuy nóng nhưng trời rất xanh, mây rất trắng và những buổi trưa rất yên lặng. Trăng mùa hạ cũng sáng hơn các mùa khác. Và nhất là không mưa. Buổi sáng mùa hạ cũng trong sạch và dễ chịu lắm. Hơn thế nữa, em có thể về thăm quê hương biển xanh, nơi sóng dồn dập vỗ bờ, và nắng sẽ làm phồng da. Em khoái thả mình nổi bồng bềnh trên mặt sóng, thích lắm cơ.

Ngay sau buổi sáng nghe được tiếng ve, em và bọn nhỏ đã hoạch định một chương trình đi bắt ve con ngay tối ấy. Bọn chúng bầu em làm trưởng ban « Trinh Sát », có nhiệm vụ cầm đèn đi trước vì chúng nó sợ mà vườn nhà em thì rộng và dài. Em chưa quên những nỗi vui đi soi ve non của những năm trước nên em bằng lòng. Em ra lệnh cho con nhỏ Tâm phải quạt sẵn một lò than, thằng Tý phải đi mua bánh tráng và rau thơm, nhỏ Ty phải rửa cái giỏ mây cho thật sạch, phơi thực khô. Cả ba đứa tuân lời răm rắp. Tối hôm ấy, do em dẫn đầu cả bọn đi lùng, ráp suốt vườn, bắt được hơn chục ve con vừa đực vừa cái. Những con ve đã khô cánh, em bỏ vào giỏ, còn những con còn non ướt, em cho tụi nhỏ bỏ vào chảo chiên sôi với nước mắm, cuốn bánh tráng, rau thơm ăn liền. Em chỉ ăn thử một con rồi thôi. Bùi thì có bùi, nhưng ghê ghê là. Tối ấy vui thực là vui. Bọn nhỏ reo hò hết cỡ, đến nỗi em phải đe đứa nào hét to nhất, em sẽ bỏ lại trong vườn, không cho đi theo nữa. Tuy nhiên, giữa niềm vui rộn ràng, thơ ngây ấy em vẫn thấy lạc lõng thế nào : hay em hết là bé thơ rồi ?

Em vẫn thích ngắm màu ngọc thạch trong suốt của đôi cánh ve sầu, nhưng em không ham bắt nó. Đêm hôm sau, em cho Tâm cầm đèn, còn em, em chỉ ngồi trong nhà, lắng nghe tiếng bọn nhỏ gọi nhau ơi ới sau vườn. Đôi lúc thằng bé Tý hét tướng lên vì một con chàng hiu nhảy từ cây này sang cây khác. Tụi nó đi vườn ban đêm sợ nhất là chàng hiu chụp cổ. Em chưa bị bao giờ nhưng trông cái hình ướt nhẹp của nó, em đoán ra cái cảm giác lạnh, nhớt như lúc sờ phải một cái xác chết trôi. Em sợ ghê vậy đó.

Bắt được con nào, chúng đều mang cả vào cho em. Em giữ lại mấy con đực để cho mấy chú kêu vang vào sáng hôm sau, còn mấy con cái, em để riêng ra. Thân ve đực, vừa to, vừa dài. Ve cái ngắn ngủn, lại có cái que sau đuôi, chích đau lắm.

Dần dần, em hết ham đi chơi với tụi nhỏ. Tụi nó nói năng ồn ào quá. Ngay cả lúc đi biển cũng vậy nữa. Em thấy mình người lớn ghê và không dám chạy đua hay nằm lăn trên cát như tụi nó. Em khoác khăn lông ngoài áo tắm, ngồi nhìn trời lơ đãng. Biển ở đây xanh, nhưng chắc không xanh bằng lúc ra khơi đâu. Da em bị rám nắng nhiều lắm, nhưng em vẫn còn ham đi biển, ở đó có một cái gì quyến rũ em ghê lắm. Có lẽ tại mênh mông của trời nước và sự bé nhỏ của người. Em ăn cắp ý tưởng của ai thế nhỉ.



29-6-1967

Em bắt đầu cảm thấy mình có những bí mật cần phải giữ cho chính mình. Em sẽ xem câu chuyện ấy như một kỷ niệm đẹp và khó quên trong đời. Em sẽ không kể cho một ai nghe hết, dù đó là ba má hay N. cũng vậy (nếu N trở lại với em). Tuy nhiên, em phải viết ra đây, nhỡ sau này em có quên đi những cảm nghĩ êm dịu này chăng ? Em không thấy có gì xấu trong câu chuyện này hết, cho nên em không mắc cở đâu.

Em còn nhớ như in là hôm thứ bảy, em cùng gia đình đi xe về Thuận An, ở lại tối tại đó và trở về chiều chúa nhật. Đêm ở biển tuyệt vời, nhất là đêm có trăng sao như hôm đó, trăng lưỡi liềm không sáng lắm nhưng thơ mộng hơn nhiều, nhất là ánh sáng không che mờ ngàn sao lấp lánh trên bầu trời nhung xanh. Đêm thứ bảy ấy, em đã nằm giữa ba má trên cát, ngửa mặt nhìn trời cao và lắng nghe sóng vỗ dồn dập như tiếng thở hổn hển của mặt biển sống động. Em nằm đó đưa mắt tìm sao Ngưu Lang Chức Nữ. Hai sao nằm hai bên giòng Ngân Hà đục như sữa, lấp lánh như giòng sông Hương những buổi chiều tà. Em thương câu chuyện cổ đó lắm và lắm khi tự hỏi có khi nào giòng Ngân Hà bị thu hẹp lại cho hai bên khỏi nhờ đến Ô Thước làm cầu chăng. Có lúc em lại thường hỏi : xa nhau hoài chắc nhớ nhau kinh khủng lắm. Như em đây, chưa bao giờ xa ba má một ngày, chỉ nghĩ đến mai sau sẽ phải sống xa các người, em đã lo bấn lên và buồn muốn khóc rồi. Em biết, không có một sự hợp nào mà trường cửu, không có một vật gì đẹp mà bền, không có một ly tan nào lại kéo dài quá lâu. Mọi sự trên đời này đều là phù du. Má em vẫn thường kể cho em nghe triết lý của Phật Giáo rằng con người không phải là con người mà chỉ là sự kết hợp của rất nhiều yếu tố. Nếu tách rời những yếu tố ấy, trên đời này sẽ không là gì hết. Em cũng chẳng hiểu rõ lắm nữa, nhưng em sẽ cố tìm hiểu.

Em « nói » đến đâu rồi nhỉ. À, em kể tới đoạn em nằm nhìn trời cao. Vâng, em nằm và thấy có một chùm sao giống y như hình thể Việt Nam vậy. Ba bảo đó là Scorpion, bọ cạp mà. Em đâm ra thương mấy ngôi sao kia. Chúng trông gần nhau đến nỗi em tưởng tượng chúng có thể nhìn nhau rất sâu. Vậy mà ba bảo chúng xa nhau ghê gớm lắm, không biết phải mất bao lâu (hàng trăm triệu năm, có thể lắm) để cho hai vì sao gặp nhau. Tội nghiệp nhỉ. Mất hằng mấy trăm triệu năm để gặp nhau. Khi gặp nhau rồi chúng có sẽ thương yêu nhau như lúc chúng mơ được gặp nhau không. Em hỏi vớ vẩn quá. Em chợt nhớ tới chiệc đũa thần của bà tiên trong phim Cendrillon của Walt Disney, với những tia sáng như sao lấp lánh và huyền diệu. Em bắt đầu yêu một hình sao tám cánh mỏng manh, nhưng dễ thương như khi N. của em ngước mắt ngạc nhiên nhìn một cánh bướm đỗ lên một đài hoa. Ờ, lâu quá em không gặp N., em nhớ N. quá. Đêm nay nằm trên bãi biển đầy sương, em tự nhiên thèm có N. để nắm tay nó, cùng nó đắp những tòa lâu đài cát, và hai đứa sẽ đi dọc theo bờ biển để lượm những vỏ sò nằm chết trên bơ cát. Em nghĩ nếu lượm được nhiều em cũng sẽ cho N. hết. Hình ảnh của N. cứ chập chờn trong giấc mơ ngắn khiến em buồn và thương nhớ N. ghê.

Sáng hôm sau, em dậy sớm. Trong khi chờ đợi ăn sáng, em đi dọc theo bờ biển một mình. Lâu lắm không bạn bè em buồn và thấy cần thiết có một cô bạn nhỏ để tâm sự. Bờ biển buổi sáng vắng người, em đi xa dần về miệt trên, thong thả đá những làn nước do sóng xô vào bờ chơi, và thỉnh thoảng cúi mình lượm những con sò màu trắng, màu tím. Em yêu những vỏ sò màu trắng, bé xíu bằng ngón tay út của em, trông dễ yêu lạ. Một lúc sau, em đã xa bãi biển chính. Em thấy mỏi chân và ngồi xuống dưới lườn một chiếc ghe chài, lưới chài còn giăng đầy bên bãi cát. Mặt trời sắp nhô lên mặt biển xanh rồi. Từ ngoài khơi, ánh sáng đỏ thắm đang biến sang màu hổ phách, rồi trắng dần. Em kéo chiếc mũ có nhiều sợi tua chung quanh sụp xuống mắt. Em tựa đầu lên một gối co, chân kia duỗi thẳng. Em vẽ lên cát những hình ngôi sao và khẽ hát bài « Sao đêm ». Bài này của ai, em quên mất, nhưng nhớ giọng hát Thái Thanh ghê vậy đó. Ở đây, em thấy thoải mái quá. Chỉ một mình em với trời nước bao la. Em cười một mình, giá có thêm N. hai đứa sẽ nói rất nhiều chuyện, chuyện trên trời, chuyện dưới đất, chuyện gia đình hai đứa nữa. Nhưng ở đây không có N., không có ai hết, và em phải hát cho mình nghe vậy.

Bây giờ ngồi viết em hãy còn mắc cở ? Lúc đó, em tưởng em hát cho mình em nghe. Ngờ đâu lúc chuồi người nằm ngang dưới lườn thuyền, em mới giật thót cả mình khi trông thấy một người lạ đang nằm sấp bên kia lườn thuyền và đang nhìn em tủm tỉm cười. Chắc lúc đó mặt em nghệt ra, đỏ tía và trông khôi hài lắm. Cái dáng em lúc đó chắc cũng buồn cười nữa vì em đang chống hai tay lên mặt cát, người ép xuống cát vì sợ va phải đáy thuyền, đầu thì ngẩng cao. Cổ em nghẹn lại, cứ nghĩ mình hát láo lếu một mình nãy giờ, bên này người ta nghe hết, em thật muốn độn thổ cho xong.

Đang xấu hổ, em bỗng ghét người đó quá. Sao lúc em đến, họ không đằng hắng hay giả vờ ho lên một tiếng cho em biết mà đề phòng. Em giận quá mà chẳng biết làm sao. Đột nhiên em nhỏm dậy, tỉnh bơ bước đi về phía bãi chính. Người đó dường như thương hại em gọi với lại :

- Cô bé, cô bé, cô quên cái nón này !

Ờ nhỉ, lúc ấy em mới nhớ mình vội quá đến nỗi quên béng chiếc nón lá. Em phân vân không biết có nên quay lại hay bỏ luôn thì người đó lại gọi :

- Cô bé ơi, đến lấy nón về kẻo ba me đánh đòn bi giờ.

Hừ, dám trêu em nữa cơ à. Em giận lắm, nhưng chỉ một lúc, em thấy mình vô lý. Em quay lại, đến chỗ cũ. Người đó chìa chiếc nón cho em, và mỉm cười. Em chỉ trông thấy nụ cười của người đó thôi vì đôi mắt bị dấu kín sau làn kính mát to bản và sẫm đen. Nụ cười tự nhiên của người đó khiến em đâm ra bớt xấu hổ, ngượng nghịu. Em đội nón lên đầu, cảm ơn và quay mình đi. Người đó nói với theo, giọng rất trầm ấm :

- Cô bé đi trên bờ chớ đừng đi gần sóng. Sóng sẽ xóa dấu chân cô bé mất thôi.

Kỳ quá đi. Em cố làm tỉnh mà không được. Em đi như chạy vậy đó.

- Vĩnh biệt cô bé nhé. Bao giờ hát « Sao đêm » đừng quên nhìn quanh nghe không ?

Khỏi cần nhắc, lần sau em sẽ ý tứ hơn.

Em không gặp người đó nữa cho tới gần trưa, lúc em mới tắm xong và định vào rừng thông kiếm nước ngọt dội lại. Em không nhận ra người đó vì lúc ấy họ mặc đồ trận, vai mang ba lô to tướng. Khi đến gần em, người đó cười, em mới giật mình. Cặp kính to bản vẫn nằm chắn ngang khuôn mặt của họ và nụ cười thì tự nhiên đến gần như quen thuộc với em. Em đỏ mặt, cúi đầu tính đi thẳng, nhưng người đó chận em lại :

- Cô bé ở lại chơi vui nhé, và đừng có đi xa một mình, bãi biển dữ lắm đó.

Họ nói cứ y như là anh cả em vậy. Nhưng em mắc cở nên không trả lời. Người đó chào em theo lối nhà binh rồi nói :

- Tôi sắp đi tới một nơi có rất nhiều vật cô thích. Cô có biết không. A-shau đó ! Thôi chào cô bé nhé.

Em thấy người đó chuyên môn đùa cợt, nhưng giọng nói phải công nhận là rất ấm. Giọng Bắc mà lỵ.

Bây giờ em cũng không rõ bộ mặt của người đó như thế nào, em chỉ nhớ có đôi kính đen sẫm và môi cười rất tươi. Và em cũng nhớ câu nói của họ nữa : « Đừng đi gần sóng, sóng sẽ xóa tan dấu chân cô bé mất thôi » và « đừng đi xa một mình, bãi biển dữ lắm đó ». Những câu nói ấy ảnh hưởng đến em nhiều đến nỗi mỗi lần đi dọc theo bờ biển, em vẫn muốn tránh những đợt sóng vỗ bờ. Em lãng mạn quá, nhưng thực ra đó là lần duy nhất mà em nói chuyện với một người lạ. Nói chuyện thì không đúng. Suốt mấy lần gặp, em chỉ nói có hai tiếng cám ơn mà thôi.

Em không muốn gặp người ấy lần nào nữa ? Em chỉ muốn câu chuyện ngang đó thôi, để em giữ mãi một kỷ niệm rất đẹp cho riêng mình. Có một điều đáng lẽ em không viết ra, nhưng em giữ trong lòng không được. Trước khi đi, người ấy có cho em một chiếc vỏ sò màu tim tím, lòng có đề 29-6 bằng bút nguyên tử. Nói là cho cũng không đúng, người ấy đặt chiếc vỏ sò lên chiếc khăn tắm em vắt ở cánh tay. Em đáng lẽ từ chối. Nhưng em sợ làm mất mặt họ, và thấy rằng chiếc vỏ sò quả chẳng đáng giá gì nên em giữ làm kỷ niệm.

Tối nay em viết nhiều quá. Suốt hai ngày đi chơi, em mệt quá rồi. Da mặt, da lưng em rát bỏng. Em đi ngủ mới được.



7-7-1967

Độ này mấy đứa em của em bỏ rơi, tẩy chay em rồi. Chúng nó bảo em hết thương tụi nó nên tụi nó nghỉ em ra. Quả thật em hết ham ru búp bê hay chơi trò nấu ăn nữa. Ban đêm, em chỉ thích ngồi yên lặng ngắm trăng hay hưởng mùi thơm nhẹ của hoa nhài, hoa quế. Mỗi lần tụi nhỏ làm ồn, phá những cơn mơ mộng, em hét ầm lên. Tụi nó vừa đi vừa lẩm bẩm : « Chị A. khó tính ghê » làm em bắt tức cười.

Buổi trưa nay thực là nóng. Ve sầu độ này ít đi, chắc vì những cuộc săn đuổi của bọn nhỏ. Em nằm úp người xuống sàn xi măng mát lạnh viết « nhật » ký. Buổi trưa thực là buồn. Chị T. nằm ngủ ngon, cuốn truyện tình úp lên mặt. Mấy đứa nhỏ đang chơi dưới mái hiên. Tụi nó đang tự biến mình thành nghệ sĩ cả. Tiếng con Tâm oang oang :

- Kính thưa quý vị khán giả, chúng tôi xin giới thiệu một giọng ca mới đang lên, đó là giọng ca Hoàng Oanh trong nhạc phẩm « Ai ra xứ Huế ». Nhỏ Tý, nhỏ Ty vỗ tay đôm đốp, giọng con Tâm cất lên :

« Ai ra xứ … Huế … thì ra, ai về là về Bến Ngự »…

Kể ra con bé hát cũng khá, phải cái làm điệu quá nghe như bị tịt mũi. Rồi lại tiếng con bé Na bên hàng xóm :

- Tiếp theo đây, Phương Dung xin ca bản « Hoa trinh nữ », ý mà thôi, bản này tao không nhớ hết, thôi, để hát bản « Anh là lính đa tình » nhen. Thưa quý vị, tôi xin trình bày bản : « Anh là lính đa tình ».

Lại vỗ tay, và lần này có thêm nhạc đệm do hai cái miệng cu Ty, cu Tý.

- Anh là lính đa tình (chan chan chan chan chan), tình non sông rất nặng (chàn chàn chàn chàn chàn), tình hải hồ ôm mộng..v.v.

Nghe mà phát nhức cả đầu. Hát mấy bản đó còn may, chẳng biết thằng bé nào bên hàng xóm còn hát thêm mấy bản trời đánh, những « anh ơi, em y… anh nhất trên đời », hoặc « em là hoa hậu của lòng anh ». Bọn nhỏ tán thưởng nhau nhiệt liệt, tới lúc bọn chúng hát bậy quá trời, em chịu hết nổi, phải nhổm dậy chạy ra hét :

- Thôi, im đi, buổi trưa có để cho người ta ngủ không ? Con Na với mấy đứa bay về đi, chiều rồi qua chơi. Con Tâm, thằng Ty, thằng Tý, đi ngủ. Ồn quá, chịu không nổi.

Em không bắt tụi nó đem bài ra học vì đang còn nghỉ hè. Mà ba thì nghiêm lắm, học là học, chơi là chơi. Ba tháng hè, ba cho tụi em chơi « líp », khỏi học một chữ a chữ b nào ráo, nhưng hết hè rồi đó nghe, đứa nào còn đòi đi biển, đi xi nê là phải biết, dám bị đòn lắm. Nói vậy chứ ba chưa đánh em bao giờ. Con gái lớn mà.

Em bắt thằng Ty, thằng Tý nằm ở nhà ngoài, nhắm mắt lại. Còn con Tâm phải vào nằm ngủ với chị T. Em ngồi canh thằng bé, thấy mắt tụi nó nhấp nháy hoài. Thỉnh thoảng tụi nó hé mắt nhìn, thấy em ngồi như hung thần giữ cửa chùa, tụi nó nhắm nghiền mắt lại, cười khúc khích với nhau. Em bật cười theo. Thế là cả hai đứa mở to mắt, cười tình với em. Thằng Ty nhõng nhẽo :

- Chị A. kể chuyện đời xưa đi.

- Thôi, kể chuyện ma nghe sướng hơn.

- Ngủ đi tụi bây, ai hơi đâu mà kể.

- Thôi mà, à hay chị kể chuyện cái cô mà được bà tiên cho mấy cái trứng đó, « ba » đập bể, « ba » hóa ra cái xe a tề.

Thằng Tý càu nhàu :

- Thôi, chuyện đó xưa rồi, kể chuyện ma nghe hấp dẫn hơn. Chị A. chị kể chuyện con ma có cái lưỡi dài thật là dài ở cây đa đó.

- Hai đứa bây nằm dang ra, để ta nằm giữa ta mới kể được. Mà kể xong tụi bây phải quạt cho ta ngủ. Một đứa một trăm cái, chịu không ?

- Dạ chịu.

- Dạ chịu.

Em bỗng thấy cái đầu của nhỏ Tâm thập thò ở phòng chị T. Thương hại, em ngoắc nó ra. Con bé chạy vù lại bên cu Tý, liến thoắng :

- Chị A. kể chuyện ma đi rồi em quạt cho chị A. 100 cái nữa. Chiều em đi mua nước đá cho chị A. làm nước chanh uống.

- Cái miệng dẻo quẹo như mạch nha. Ta khỏi cần tụi bây mua nước đá, chiều tụi bây lau xe đạp cho ta sạch sẽ, ta cho mỗi đứa 5 tì.

Bọn nhỏ cười rung rúc.

Kể chuyện xong, em được mỗi đứa quạt cho 100 cái. Buổi trưa nằm trên xi măng mát, lại có kẻ hầu người hạ kể cũng thích. Em tưởng tượng em là công chúa ngủ trong rừng. Và tiếng líu lo của thằng Ty, thằng Tý là tiếng chim hót trên những khóm cây cao xanh. Em ngủ ngon thực là ngon, mãi đến lúc má em đập dậy, mắng yêu :

- Trời ơi, ngó con gái tề. Nằm ngay giữa nhà, áo quần bê bối rứa đó. Có dậy rửa mặt đi không ?

Em lồm cồm ngồi dậy. Còn buồn ngủ ghê nhưng sợ bạn chị T. đến thăm bất tử thì xấu hổ lắm. Bèn vội vàng xuống nhà tắm một trận. Lúc em ngồi đây là lúc em tỉnh táo, khoan khoái và thích viết làm sao á. Đời đẹp chi mà đẹp lạ.



15-9-1967

Mùa hè như thế đã trôi qua lặng lẽ. Suốt mấy tháng trường chỉ ăn ngủ đùa, em mập ra trông thấy.

Sáng hôm nay, chúng em lại bắt đầu đi học trở lại. Khung trường xanh mơn mởn, dễ yêu trên con đường đến trường, những tà áo trắng quen thuộc dịu dàng bay trên các gót chân nhỏ, trông uyển chuyển như trong mơ. Em thấy mọi cảnh vật đều quen mắt như em chưa hề nghỉ hè bao giờ. Có điều lòng em xao xuyến. Em nghe trong em bài văn của Thanh Tịnh reo vui : « Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc … »

Năm nay em đi học một mình, và đi thực sớm. Em đến trường, cửa chưa mở. Đứng dựa tường rào, em đưa mắt nhìn người quen. Chung quanh em, mấy cô bé líu lo kể chuyện những cuộc vui đã qua, có bé lại đem dây thừng ra nhảy. Mọi sinh hoạt tiếp tục, nối lại nhịp sống học đường của mấy tháng trước. Em bỗng nhiên vừa hân hoan, vừa buồn rầu. Năm nay là năm cuối cùng em còn học ở trường. Sang năm chắc em phải thi Sư phạm đi làm mất thôi. Ba em lớn tuổi sắp về hưu, chị T. của em sắp lấy chồng. Em thương ba, thương má và thương cả các em của em nữa. Em chả biết làm sao biểu lộ niềm thương ấy, chỉ cố học thôi. Đấy là em nghĩ như thế chứ chắc ba má em không bằng lòng như thế đâu. Ba em vẫn thích em trở thành cô giáo Trung học cơ. Riêng em, em sợ làm cô giáo các « anh chị » lớn lắm. Nhỡ họ trêu, em biết làm gì hơn là khóc không ? Người em lại nhỏ xíu thế này thì ai mà sợ em cơ chứ ?

Em đến lớp sớm hơn hết, chiếm chỗ ngồi ở bàn đầu, gần cửa lớn. Như vậy mỗi khi tan học, em sẽ chạy ra nhanh hơn hết các bạn, và em sẽ lấy xe rất dễ, khỏi nhọc công chờ, chen, lấn, rất tội nghiệp cho thân thể bé nhỏ của em.

Em bắt đầu chờ N. Mấy tháng không gặp N. em nhớ nó quá. Lần này gặp, tha hồ cho N. làm mặt giận, em sẽ cười tình với N. một cái, chắc chắn N. sẽ làm hòa liền.

Em tính như thế mà không ngờ em chờ suốt cả buổi sáng không thấy N. đâu. Lớp em năm nay vắng đi một ít bạn, người thì đi làm xa, người thì lập gia đình, người thì đổi đi xa. Em cứ quanh quẩn chung quanh lớp trọn giờ ra chơi, hy vọng N. đến trễ. Em chờ vô ích. Không bao giờ em còn có dịp xin lỗi N., làm hòa với N., và cho N. hoa hồng nữa. Bạn thì nhiều, nhưng mấy ai có được bạn thân ? Lớp em ít nhất cũng có 40 chị, vậy mà em chỉ thân có N. Thế nên năm nay, ngày đầu tiên đã vắng bạn nô đùa, tâm sự, em thấy lẻ loi khôn cùng. Cô giáo Thanh là cô giáo em yêu nhất cũng đổi đi Đà Lạt.

Em biết, năm nay em không còn dịp nắm tay N. chạy xuống dãy đệ lục để ngắm cô giáo hiền dịu, xinh đẹp mà em thương nữa. Tình thầy trò thật kỳ dị. Lắm khi nhìn vào đôi mắt sáng mà hiền của cô, em chỉ muốn nói thực nhiều. Em đã chép cho cô rất nhiều bài thơ trắng nét học trò, ép cho cô rất nhiều cánh hoa tím dịu dàng. Cô chưa hề cho em cái gì hết, chỉ cho em nụ cười và ánh mắt trìu mến. Chừng ấy chưa đủ sao ? Thế mà cô đi rồi không tin cho em biết, không nhìn em lần cuối. Cả N. nữa, N. không còn ở Huế mà sao N. không cho em hay ? N. vẫn còn giận em sao ? Trời ơi, em cô đơn giữa cả một khung trời tràn ngập học trò, cô đơn hơn cả lúc em nằm một mình giữa yên lặng của đêm.

Buổi trưa em về, má em ngạc nhiên hỏi :

- Con làm sao vậy ? Muốn đau hả ?

Con muốn đau đấy má. Con đau … khổ.



26-11-1967

Em tưởng như đã quên được N. hoàn toàn cho tới trưa nay nhận được thư N. em bỗng nhiên nhớ cô bạn bé nhỏ có đôi má hồng và nốt ruồi dưới cằm ghê ! N. đã xin vào trường Trưng Vương, Sài Gòn. Tuy nhiên N. có vẻ không thích học. N. chỉ nói sơ qua cho em biết là mẹ N. đau nặng phải vào nhà thương và N. đang ở nhờ nhà người chị. N. kể N. khổ lắm và nhớ những ngày cùng em lang thang trên khắp các con đường tĩnh mịch ở Huế. N. làm em cũng đâm ra nhớ hương lúa An Cựu, hương chè Bến Ngụ, tàn lá đoát đương Đống Đa và những chiếc lá vàng rơi ở đường Hai Bà Trưng. Em vẫn đang ở Huế nhưng hương vị và nỗi thích thú nhẹ nhàng kia đã chắp cánh bay xa. Những hình ảnh ấy bây giờ trở nên là những kỷ niệm quý giá. Dù sau này có đi qua những con đường ấy, chắc em không còn bao giờ có được cái lãng mạn học trò ấy đâu.

Năm nay em mới 16 tuổi mà sao em tưởng như em lớn lắm, biết nhiều lắm. Hôm kia, nhằm lúc em thưa với má cho sang năm thi vào Quy Nhơn, má em đã cười mà chế em :

- Đồ con nít ai thèm nhận. Rán vài năm nữa con.

Má em cười, nhưng trong mắt má, em thấy long lanh nước mắt. Đêm đó hẳn má em không ngủ nên hôm sau, mắt má thâm quầng. Tội nghiệp má em biết bao. Suốt đời má em chưa hề được tròn một ước mơ có một căn nhà bé nhỏ và một vườn hồng ngát thơm. Cô P. hôm nọ xem chỉ tay cho má, bảo tay má nhiều đường ngang dọc, sau khổ lắm. Má chỉ thở dài. Em chưa thấy ai tự cho mình là sung sướng cả. Cả em nữa, dù em đang sống trong bể tình thương.

Em vừa thi xong đệ nhất lục cá nguyệt. Tính chiều nay rủ mấy đứa nhỏ đi xi-nê, nhưng chiều nay trời mưa lớn quá nên thôi.

Mưa thế này chắc mai mấy đóa tử vi úa hết.

N. ơi, tử vi và hoa hồng vẫn nở, nhưng A. hết còn bạn để trao, hết còn bạn để cùng nâng niu những nụ hồng mới chớm, hay vạch lá tìm violette tim tím xinh xinh. Những ngày ấy chưa xa mà sao A. thấy như đâu từ hằng năm trước.

Chúng mình sắp phải đụng chạm với đời, như những đóa tử vi chạm mưa dông. Ngày mai biết chúng mình có còn sức vươn lên, hay xuôi tay mà đầu hàng ? Sao tự nhiên tối nay A. lại bi quan và chán đời thế nhỉ …


*****


Cô bé A. của chị ơi. Những nguyên nhân gây nên vui, buồn trong em thật giản dị, trong sáng, bé nhỏ. Mai kia lớn lên, em sẽ biết cuộc đời dành cho em nhiều ngạc nhiên hơn nữa kìa. Điều ngạc nhiên hơn hết với chị, là em sẽ không là em nữa ? Em sẽ là một con người khác, với những tiếng khóc, nụ cười vì kẻ khác. Em sẽ khóc khi lòng em hớn hở, và em phải cười khi nước mắt nhỏ thầm. Khi ấy, em sẽ ao ước vô cùng được vui, buồn « tự do » như thuở vừa mới lớn, như thuở em còn có bạn thân, còn có dịp lang thang tìm vần thơ nhỏ. Thuở ấy đẹp thực em nhỉ.

7. Vào Đời

Thế là con xa gia đình gần một tuần rồi. Lần thứ nhất đi xa, và nghĩ là có thể xa mãi mãi, con thấy trong lòng bâng khuâng, bồi hồi thế nào. Mẹ chắc đang trông thư con lắm. Con cũng biết thế mà không sao viết thư sớm về cho mẹ được. Con bận việc quá mẹ à.

Hôm đi con tưởng con sẽ can đảm lắm và thích thú vì thấy mình sắp được tự mình điều khiển lấy cuộc đời, con thầm nhủ trong lòng : mình sẽ không khóc, chắc chắn như thế. Con có cảm tưởng kỳ cục là nếu con khóc, chắc ở Huế mẹ cũng sẽ khóc. Mẹ con mình đã chẳng từng có những cái rất trùng hợp với nhau là gì phải không mẹ ? Ấy thế mà lúc lên xe đò, nhìn từng ngọn cây, từng dấu đường trôi về sau lưng, nơi đó mẹ đang nằm khóc thương con, con không sao cầm được nước mắt. Mẹ cũng biết, con mà khóc thì tai mũi gì đều đỏ chót lên, cả giờ sau mới hết. Mấy người trên xe quay lưng nhìn con nhạc nhiên. Có người tủm tỉm, có người ghé sang người bên cạnh nói gì đó mà cả hai cùng cười. Con tức quá, xấu hổ nữa. Con chả biết làm gì hơn là lấy khăn chậm nước mắt và đeo kính đen lên. Thế mà nước mắt cứ ràn rụa làm con cứ phải cất gương lau nước mắt hoài đó mẹ. Con mẹ yếu đuối quá mẹ nhỉ.

Đường Huế, Quảng Trị có đoạn đẹp lắm mẹ. Đi trên đường, nhìn ra quãng núi xa, dòng sông con uốn khúc và rừng thông xanh mát. Con tưởng tượng đến một hôm nào, khi thanh bình, mẹ con mình mua đất ở đấy, cất mái nhà lá, rồi mẹ trồng hoa (hoa hồng ấy mẹ nhỉ), rồi em Trương ươm cây, anh Trần dựng cổng. Hẳn ngôi nhà của mình sẽ đẹp nhất vùng và ấm cúng nhất vùng, vì có tình thương của mẹ, tiếng hát của Trương, vòng tay anh Trần và tiếng cười của con, luôn cả tiếng khóc nũng nịu của em Thủy nữa. Mà tiếng cười của con đâu chưa thấy, đã thấy con khóc rồi đó. Nhìn những ngọn núi xanh sẫm khắc lên màu trời như nét cắt, nhìn dòng nước xanh chảy nhẹ nhàng con nhớ Thanh Khê của mình ghê. Ngôi nhà tranh nhỏ, bờ cát trắng bên dòng suối ngoan hiền của mình chừ chắc không còn chi ? Cả rặng liễu nữa. Con vẫn mơ ước về sống ở đó. Nơi ấy trông thơ mộng như nét vẽ một bức tranh tàu. Còn bây giờ, bức tranh tàu ấy bị cháy nham nhở, mất cả đẹp. Tiếc quá phải không mẹ ?

Con đến Quảng Trị lúc 9g30. Chúa nhật nhưng chả đông gì mẹ ạ. Bác Hoàng bảo con « Thành phố Quảng Trị nhỏ ri nè, cháu sống được không ? » Con chỉ cười. Con đã thấy rõ, đã biết nhiều gì về nó đâu. Xe đi qua phố mà con có cảm tưởng đi vào một con đường nào đó bên lề ngoại ô, vì phố vắng không mấy sầm uất.

Nhà bác Hoàng ở dọc theo bờ sông Quảng Trị. Con sông này cũng hiền và phảng phất như sông Hương nhưng ít thuyền đò hơn. Nó đẹp hơn ở chỗ bên kia bờ là rặng dương liễu và bãi cỏ xanh, không thấy nhà cửa gì. Bên này sông dọc theo con đường ven bờ là hàng phượng. Bây giờ là mùa hè, phượng trổ hoa đỏ rợp. Con mẹ cũng may mắn đấy chứ. Được sống ở một nơi thơ mộng như thế còn mong gì hơn. Con không còn bị chắn mắt bằng những lớp tường cao kéo dài suốt đường. Mắt con thong thả nhìn giòng sông, nhìn qua bên kia bờ, và tít tận trời xanh nữa kia. Con bằng lòng ở chỗ mới này lắm mẹ ạ. Mẹ cứ yên tâm, đừng lo gì nhiều cho con. Bác Hoàng tử tế, bác gái cũng hiền. Chỉ một nỗi ở đây nhiều con nít quá. Con mong chúng không phải là những đứa bé cứng đầu và tinh ranh.

Bác Hoàng dành cho con một phòng ở trên lầu. Phòng bé lắm nhưng con nghĩ con sẽ trang hoàng tử tế và nơi đây sẽ là nơi sau mỗi buổi đi làm, con nằm nhìn dòng sông, tưởng tượng như sông Hương đang hiển hiện trước mắt. Và sẽ nghĩ về mẹ thực nhiều.

Chiều hôm ấy, bác Hoàng đưa con đi ăn cao lâu. Tiệm ở đây cũng thường. Xong, bác ấy dắt con dạo qua một vòng phố. Ban ngày trông thường, ban đêm nhờ có đèn và tối trời, trông cũng vui vẻ không khác gì thành phố chúng mình vào ban đêm mẹ ạ.

Con đường chính ở đây cũng mang tên Trần Hưng Đạo. Tại sao các đường chính ở các thành phố lớn đều mang tên Trần Hưng Đạo há mẹ ?

Đưa con tới tận phòng, bác Hoàng bảo con : « Cháu có gì không vừa ý cứ nói với bác. Phòng này tuy bé nhưng mát lắm, nếu cháu không thích, cháu có thể đổi phòng cho con Đào. Nó học ở Huế, lâu mới về, không sao đâu ». Con phải thưa với bác là con thích ở phòng này lắm, và cảm ơn lòng tốt của bác, bác ấy mới chịu xuống nhà đó mẹ.

Suốt cả ngày hôm đó, con phải don dẹp phòng, sắp đặt đồ đạc. Vừa mệt, vừa nhớ, vừa xôn xao trong lòng, con bây giờ chỉ muốn ngủ cho khỏe. Vậy mà ngủ không được. Con cứ trằn trọc hoài... Con không dám bật đèn để đọc sách hay ngắm ảnh mẹ mà con đặt trên bàn cạnh giường, dù con ao ước được ngắm nụ cười của mẹ không biết bao nhiêu. Có lẽ tại lạ giường nên con không ngủ được đấy mẹ ạ.

Sáng hôm sau, con dậy sớm. Mở cửa sổ ra, gió mát rượi. Suốt cả ngày, chỉ có buổi sáng là dễ chịu. Khí hậu ở đây cũng không thua gì Huế, có phần hơn là khác. Nóng và bụi kinh khủng. Gió ở đây hay có gió xoáy mẹ ạ. Còn nhớ hồi xưa, bọn bạn con nó bảo, khi nào có gió xoáy là có ma, và nếu mình lấy nón úp lên, khi mở ra thế nào cũng có một hòn máu đỏ. Con nghe sợ lắm. Bây giờ thì con biết chúng nó nói phượu thế thôi. Làm gì có ma mẹ nhỉ. Chúng nó nói nhảm thế mà con tin bằng thích. Con nít thật. Con mẹ bây giờ đã lớn, và còn lớn nữa. Đã vào đời rồi còn gì.

*****

Thưa mẹ,

Tối hôm qua, lúc đang viết thư cho mẹ bác Hoàng gọi con xuống ăn chè, rồi ngồi nói chuyện đến khuya, con không viết tiếp được...Tối nay con lại đặt ảnh mẹ trước mặt, viết như kể lại cho mẹ vậy. Mẹ ạ, cái hôm đầu tiên con đến sở thật là buồn cười. Bác Hoàng chở con đến nơi, bỏ con đấy để đi làm. Con bước vào. Ở đấy nhiều phòng quá khiến con cứ phân vân không biết nên vào phòng nào. Con không dám tới ngay phòng ông Giám Đốc, sợ có « thủ tục hành chánh » gì rắc rối thì phiền. Sẵn chiếc ghế đặt cái bàn nhỏ không có ai, con ngồi đại xuống, đầu cúi gầm. Trong óc có sắp sẵn mấy câu trả lời. Đang nghĩ miên man, chợt con cảm tưởng có ai đang nhìn, con ngẩng phắt lên. Một anh chàng đang đứng trước bàn, lạ lùng nhìn con. Anh ta nói, giọng bối rối : « Xin lỗi, cô có thể cho tôi mượn cái máy đánh chữ trên bàn một chút không ? » Con giật mình khi thấy mình đang chống tay vào cái máy đánh chữ, coi bộ thật tội nghiệp. Lúng túng, con vội đứng dậy, xin lỗi rối rít. Nhân thể, con hỏi thăm khi nào con có thể gặp ông giám đốc. Anh ta kêu lên : « À, cô là cô Thường hả ? Cô định đến nhận việc phải không ? Tôi là Đặng, ông ấy sắp đến đấy ». Nói xong, anh ta nhắc cái máy đánh chữ, đem vào phòng trong... và biến luôn. Anh ta nhường cái ghế cho con đó mẹ. Đứng coi kỳ quá, con lại ngồi xuống. Thấy tờ báo trên bàn, con vớ lấy đọc luôn. Hết cả tin tức, truyện dài, truyện ngắn, quảng cáo nữa, ông giám đốc mới lái xe tới.

Con lúng túng chào ông. Ông gật đầu chào trả rồi cũng đi luôn vào phòng, không hỏi con một lời. Con tủi quá, muốn khóc lên được ấy, nhưng nước mắt chưa kịp tràn ra thì anh chàng xưng tên Đặng tìm đến. Con vội vã quay mặt vào phía tường, giả vờ ngắm nghía tấm lịch nhỏ, và lén đưa tay chùi nước mắt. Con xấu hổ ghê đi khi anh ta nhìn con ranh mãnh. « Ông giám đốc mời cô vào ». Con cảm ơn anh ta xong cúi đầu đi. Phòng ông giám đốc nằm trong cùng, phía ngoài là phòng nhân viên. Con phải đi qua giữa mấy mươi bộ mặt xa lạ ấy, con bối rối quá, mặt cứ đỏ bừng như say rượu. Đôi gót guốc bỗng như muốn cao thêm làm con lảo đảo. Con mẹ tội nghiệp quá, phải không mẹ. Từ phòng này sang phòng kia chừng mươi thước mà con tưởng như cả cây số. Gần cửa phòng tim con đập loạn lên. May quá cửa phòng mở sẵn, con chỉ gõ vài tiếng nhẹ là ông giám đốc đã bảo con, giọng tử tế : « Cô cứ vào ».

Ông ấy cũng không có vẻ gì nghiêm khắc, lạnh lùng hay kiêu căng như con tưởng. Ông đứng đắn, và có cặp mắt nhìn thẳng, nghiêm nghị làm con nể. Ông chỉ đưa cho con một tờ giấy trắng, một cây bút, và bảo con thảo một cái thư mua hàng cho nhà buôn Thanh Lịch, xong đánh máy và đưa cho ông xem. Ông coi đồng hồ và tính chữ thử con làm xong trong mấy phút. Con ngồi ở chiếc bàn trong góc phòng, chếch với bàn ông giám đốc. Con run quá mẹ ạ, đánh máy cứ sai bét. Sau con phải đánh bạo xin ông tờ giấy khác. Ông đưa cả một sấp giấy cho con và lần thứ nhất con thấy ông cười. Nụ cười thương hại hay diễu cợt, con không biết, nhưng con yên tâm hơn. Sau khi hỏi qua loa về gia đình, học lực... ông nhờ anh Đặng đưa con sang phòng nhân viên.

Phòng con gồm tất cả 6 người. Chỉ có một nữ thôi mẹ ạ. Con hy vọng sẽ quen thân chị ấy trong nay mai.

Khuya quá, con đi ngủ đây. Kính chúc mẹ của con an lành và xin đừng nghĩ nhiều về con.

Con của mẹ

NGỌC THƯỜNG

*****

Thưa mẹ,

Con chưa quen hết các nhân viên trong sở, nhưng con đã quen với mấy anh chị ở cùng phòng. Họ bảo con là cô bé trẻ nhất ở đây đó mẹ. Họ hỏi con tại sao không học nữa. Con chối là học dốt không theo nổi nên đi làm cho vui. Nào có gì xấu hổ khi bảo mình nghèo đâu phải không mẹ ? Nhưng con không muốn kể lể làm gì. Vô ích, vì họ hỏi để mà hỏi, ai cần để tâm mà hiểu cho mình. Con đã nói về chị Á Liên chưa nhỉ. Hình như chưa. Chị ấy mới thoạt nhìn, con tưởng còn trẻ. Ai ngờ chị ấy đã hai con rồi đó. Con lớn của chị những 10 tuổi kia. Chị bảo chị lấy chồng sớm từ năm 16. Năm nay đã 28 tuổi mà trông như 23, 24. Chồng chị ấy là thiếu úy, à quên trung úy bộ binh, đi hành quân luôn. Chị ở nhà với hai đứa con, lủi thủi buồn lắm. Chị rủ con đến nhà chơi. Con định chúa nhật này sẽ ở lại với chị ấy, nhưng không biết có tiện không.

Mẹ à, con tính một tháng về Huế một lần. Thế mà mới có một tuần con đã nhớ như điên. Chúa nhật vừa rồi con nằm vùi trong phòng cả ngày. Bác Hoàng bảo để chở con đi chơi La Vang, nhưng tối thứ sáu nghe đâu có đánh nhau gì đó, bác ấy hoãn cuộc đi chơi lại. Con chả biết làm gì suốt ngày thứ bảy và chúa nhật, chỉ nằm đọc sách chán lại thêu áo gối, và nhớ mẹ kinh khủng.

Con chưa làm quen được với mấy đứa bé con bác Hoàng. Chúng nó thì đông mà con có một mình. Con thấy « phe ta » yếu ớt quá. Bọn chúng chưa thích con. Có lẽ tại con ít biết đùa và không chịu làm quen với chúng trước. Ở nhà, con buồn quá, chỉ mong cho mau chóng hết ngày thứ bảy, chúa nhật để đi làm trở lại. Không khí ở đó dễ chịu hơn, và nhất là công việc sẽ làm con bận rộn mà quên đi những nỗi nhớ thương.

Nhiều lúc con nghĩ cũng buồn cười. Người ta chỉ mong đến ngày cuối tuần để nghỉ ngơi, giải trí, còn con thì mong cho chóng hết mấy ngày nghỉ để đi làm. Mong ước độc nhất của con bây giờ là được trông thấy mẹ. Đêm nào ngủ con cũng mơ thấy mình đang ngồi trong vườn, ăn ổi mọng và cười đùa với bé Thủy. Còn mẹ, mẹ cũng nhớ con đấy chứ ?

Công việc của con ở sở không có gì mẹ ạ. Cũng chỉ viết thư, đánh máy, kiểm soát lại sổ chi tiêu của hãng từ mấy tháng trước, con đánh máy chưa được đều. Chị Á Liên bảo, dù sao mới mà đánh được thế cũng khá lắm rồi. Con sẽ cố gắng để mọi người bằng lòng và để không xảy ra chuyện gì đáng tiếc. Thôi con ngừng.

Nhớ mẹ vô cùng

Con của mẹ

NGỌC THƯỜNG

*****

Thưa mẹ,

Con vừa mới đi La Vang với bác Hoàng về xong. Bây giờ đã khá chiều rồi, nhưng con sẽ viết ít hàng trước khi xuống ăn cơm với cả nhà.

La Vang đẹp lắm mẹ ạ. Con không vào trong nhà thờ, chỉ đi quanh thôi. Từ cổng vào đến nhà thờ cũng xa. Hai bên là những bức tượng đối diện nhau bằng đá trắng. Tượng xây theo kiểu lập thể mới mà đẹp lạ. Con thích nhất là tượng Đức Mẹ bồng Chúa Hài Đồng ở phía trong, bên tay trái. Tượng này lớn nhất. Mới thoáng nhìn như hình cái cây vút lên, nhưng nhìn kỹ mới tưởng tượng được dáng âu yếm của mẹ Maria.

Con cứ đi lui, đi tới, ngắm nghía mấy bức tượng đến mê. Bác Hoàng chắc quen thuộc với cảnh này quá rồi nên chỉ ngồi trên xe, hút thuốc lá. Kể ra từ thành phố đến đây cũng gần, đường lại dễ đi. Nếu không bị những vụ quấy rối, hàng ngày vào buổi chiều có thể lên đây chơi được. Đi xe đạp cũng thú chán.

Thành phố này nhỏ quá mẹ ạ, con chả biết đi đâu cả. Vào buổi chiều khi tan sở, con muốn làm một vòng cho mát như hồi còn ở Huế, con thường thơ thẩn đi quanh trước khi về nhà. Nhưng con không dám. Con sợ phiền bác gái. Bác ấy vẫn có lệ ăn cơm sớm, nếu con còn đi dạo, bác ấy phải chờ cơm. Mình ở trọ nhà người ta, không nên làm phiền họ nhiều, nhất là cả hai bác đều yêu mến con.

Mẹ ạ, bác Hoàng gái vừa gọi con xuống ăn cơm. Vậy con tạm ngừng đó nhé.

Thưa mẹ,

Chị Á Liên có bảo con, nếu muốn con có thể đến ở chung với chị ấy. Con có thưa là để con hỏi ý kiến của mẹ đã. Tuần trước con có đến nhà chị ấy ăn cơm trưa. Con thấy tuy ở đấy không gần sông, nhưng cũng rộng rãi, có vườn ổi. Nhà thì loại xưa, nghĩa là thấp và có cột gỗ như nhà dì Hảo đó, tối nữa, nhưng thực là xinh. Chị ấy bảo nếu con chịu đến ở với chị, chị sẽ cho con căn phòng trông ra vườn ổi. Rồi chị cười : « Thường tha hồ mà rỏ nước miếng ». Quả thế mẹ ạ, ổi nhà chị Á Liên ngon, trắng không kém gì ổi Sài Gòn mà mẹ mua hồi năm ngoái. Con không dám quyết định và chờ mẹ đó. Hôm nào con vào mẹ cho con biết ý mẹ nhé.

Có một điều con muốn thưa với mẹ là ở đây, tuy con không thiếu thốn gì, nhưng con vẫn khó chịu thế nào ấy. Đến bữa cơm, con thường xuống bếp, mong giúp bác gái và tìm cách gây cảm tình. Nhưng bao giờ bác ấy cũng xua tay : « Thôi, khỏi, cháu lên phòng mà nghỉ, để đó cho bác ». Con nghĩ, nếu con không đáp lại bác một món quà nào cho lòng tử tế mà bác đã cho con sống ở đây thì con vô tình và bất lịch sự. Mà nếu con đưa tiền hay mùa quà cho bác, chắc bác không chịu nhận đâu. Con tính mua quà cho các con của bác nhưng chúng xa lạ quá. Mẹ bảo làm sao bây giờ ?

Nếu ở với chị Á Liên, con sẽ dễ tính hơn một chút. Con sẽ trả tiền trọ và ăn uống. Chị ấy không nhận nhiều đâu. Chị ấy đã hiểu tình cảnh gia đình mình. Với lại, chị ấy chỉ cần có bạn thôi mẹ ạ. Hai đứa con của chị, thằng Trịnh, con Nguyên, thật dễ thương. Chúng nó bảo con : « Hôm nào chị Thường tới với bọn em nghe. Rồi vẽ cho em học... » Con gật đầu, thấy gần gũi với chúng nó nhiều lắm. Sao bà con mà mình không thân bằng người dưng mẹ hè ? Con thấy nhiều cái mâu thuẫn ghê.

Con mong cho hết tuần này để con được trở về thăm mẹ. Con sẽ ôm mẹ như ngày xưa. Bé Thủy có nhắc gì đến con không mẹ ?

Con của mẹ

NGỌC THƯỜNG

*****

Mẹ yêu kính,

Đáng lẽ con không viết thư này cho mẹ vì ngày mai con đã ở trong vòng tay của mẹ rồi, nhưng hôm nay, con vui quá mẹ ạ. Có nhiều chuyện làm con không sao không kể cho mẹ của con nghe được.

Hồi sáng này con đã lãnh lương rồi. Ký tên mình lên bảng lương đầu tiên, con run lên vì sung sướng. Đấy là món tiền đầu tiên trong đời con tự mình kiếm được. Con không sao diễn tả nổi nỗi bồi hồi, nôn nao của con lúc bấy giờ. Niềm ao ước mãnh liệt nhất của con là có mẹ ở bên cạnh để con được trao ngay số tiền ấy cho mẹ. Giúp đỡ được gia đình và tiêu số tiền do chính mình làm nên là một hạnh phúc nhỏ trong muôn ngàn loại hạnh phúc để tạo nên một hạnh phúc vẹn tròn, phải thế không mẹ ?

Hình như ông giám đốc cũng thấy tay con run rẩy, mặt con đỏ bừng. Ông mỉm cười bảo : « Nếu cô thành thạo, vài tháng nữa tôi sẽ đề nghị tăng lương cho cô ». Con lúng túng cảm ơn ông, dù con không tin tưởng ở lời hứa của ông lắm.

Mấy anh trong sở chế con : « Cô Thường chiều ni chắc đi bát phố ». Có anh bảo : « Dám chiều ni phải kêu sở lục lộ Huế vô sửa đường lắm nghe ! » Con đang còn ngơ ngác, anh ấy thêm : « Vì cô đi mòn đường hết đó mà ». Cả phòng cùng phá lên cười. Con liếc nhìn chị Á Liên, chị ấy cũng nhìn con, nửa thông cảm, nửa có vẻ không bằng lòng. Ánh mắt ấy con chưa hiểu được. Nhưng con lờ mờ thấy chị ấy sắp xa con. Không lẽ mới quen lại có thể ghét nhau liền sao mẹ ? Con cố gắng không nghĩ đến điều đó. Con tin chị Á Liên sẽ giúp đỡ con suốt trong thời gian con làm ở đây.

Trưa về, con mân mê cái ví trong tay. Cái ví bé xíu thế mà đựng cả công lao của con một tháng đó mẹ. Ghé qua phố, con mua ít bánh và một nải chuối tiêu cho mấy bé con bác Hoàng. Chúng nó đã bắt đầu mến con. Buổi tối, chúng nó lên phòng con, cùng con nhìn ra phía sông đen, và nghe con kể chuyện. Bốn đứa con của bác đều xinh, chỉ phải cái hơi kiêu căng vì bố mẹ giàu quá. Con tin là khi lớn, chúng sẽ hiểu rằng giàu nghèo không phải là thứ cố định. Cuộc đời lắm thăng trầm, và biết đâu có ngày chúng lại không phải cúi mình xuống vì bát cơm manh áo. Con muốn nói là chúng sẽ phải đổ mồ hôi để tìm phương tiện sống. Con dĩ nhiên không chấp nhận sự luồn cúi, sự đê hèn. Tuy thế, con cũng hãi sợ. Nếp sống vật chất, thiếu thốn vật chất đôi khi mãnh liệt hơn thiếu thốn tinh thần. Chỉ trừ những người siêu việt, có ý chí mạnh hơn thể xác thì không kể. Con cầu mong cho mẹ con mình không bao giờ phải đầu hàng những đòi hỏi của thể xác. Con đang chờ xe bác Hoàng về để đưa con ra bến xe. Chị Á Liên có gửi tặng mẹ ít ổi. Chắc là số ổi này, một nửa sẽ vào miệng con trước, rồi bé Thủy. Anh Trần ghét ba « của » này, Trương thì thích thanh trà, bưởi hơn. Chỉ có con với Thủy là « hạm trưởng » thôi.

Mẹ có cần mua gì ở Quảng Trị không ? Bột sắn cơm chẳng hạn, hay cà phê Khe Sanh ? Con sẽ nhờ bác Hoàng mua giúp. Bác ấy giao thiệp rộng, chắc mua dễ. Bột sắn cơm uống với đường, nước đá, ngon và mát lắm mẹ ạ. Nếu mẹ cần, khi con vào, mẹ nhớ nhắc con nhé.

Ấy, hình như có tiếng xe. Con ngừng đây, sắp gặp mẹ sau một tháng dài, con nôn và mừng quá mẹ ạ.

Con mẹ,

THƯỜNG

*****

Mẹ của con,

Trước hết, con muốn xin lỗi mẹ. Mẹ ơi, con đã làm mẹ buồn. Con đã quá liều lĩnh và nhất là đêm qua, mẹ đã khóc nhiều lắm. Con có lỗi, con biết. Nhưng nếu mẹ hiểu cho con nỗi thất vọng ghê gớm khi bước chân trở về, lòng bừng nở bao nhiêu hy vọng và bao nhiêu mừng vui, chắc mẹ thông cảm mà không mắng con là đứa con bất hiếu nữa.

Thưa mẹ, suốt từ trên đường Quảng Trị, Huế, con đã nôn nóng không biết bao nhiêu. Hành trang con chỉ là chiếc sắc nhỏ đặt dưới chân và trên tay cái ví con đựng số tiền lương thứ nhất trong đời. Con đã tưởng tượng khuôn mặt mẹ rạng rỡ. Và con biết chắc nét rạng rỡ ấy là do sự hiện diện của con, chứ không phải do số tiền nhỏ nhoi con mang về cho mẹ. Con mong gặp mẹ, bá cổ mẹ, ôm em Thủy, cười với em Trương và đùa anh Trần về chuyện chị Quỳ. Con tưởng tượng mẹ rưng rưng nước mắt, thương xót con như mẹ thường nhỏ nước mắt khóc anh Trần sau mỗi chuyến hành quân xa. Con tưởng tượng bé Thủy sẽ năm lấy áo con mà reo :

- Chị Thường về, chị Thường vê !

Và sẽ nũng nịu :

- Quà của em đâu ?

Con tưởng tượng em Trương nheo mắt sau làn kính cận :

- Có gì vui không ta ?

Bao nhiêu những mừng vui sẽ vây bọc lấy con và làm con nghẹn lời. Con nghĩ con sẽ kể chuyện bác Hoàng trai và bác gái cãi nhau về vụ đi xem phim Ấn Độ, bác Hoàng trai thích xem phim gián điệp, bác Hoàng rủ cả nhà cùng đi. Bác gái không chịu, bảo mai hãy đi, phim bắn nhau chán lắm. Bác trai hỏi : « Cũng được, nhưng mai họ chiếu phim chi đó? ». Phim « Con của ai » Ấn độ hay lắm. Thế là bác trai đưa cả hai tay lên trời, than não nuột : « Trời đất thế thì thà giết tôi còn hơn ! ». Vụ đi xem chớp bóng không thành. Có điều con cũng không tiếc, bởi con ghét cả hai loại phim đó. Với lại rạp hát ở đây nhỏ mà nóng lắm, ở nhà đón gió từ mặt sông lên thích hơn.

Con cũng nghĩ con sẽ kể cho cả nhà nghe về bé Phụng Hoàng, con út của bác Hoàng mà ở nhà thường gọi bằng con Út, con bé thông minh đáo để, cái gì cũng hỏi. Nó còn biết ca cải lương nữa. Buồn cười lắm.

Bao nhiêu chuyện để kể phải không mẹ ? Thế mà con có kịp nói gì đâu, con có kịp tươi vui phút nào đâu.

Nếu mẹ thấy con mẹ tung tăng nhảy từ trên xe chạy biến vào nhà tìm mẹ để ôm mẹ như nó hằng ao ước suốt cả tháng trời, chắc mẹ không chỉ liếc mắt nhìn con : « Về đó à ! » rồi tiếp tục công việc của mẹ. Mẹ biết con đã đau khổ thế nào không ? Mẹ biết con đã thất vọng thế nào không ? Nếu con không giữ kịp, có lẽ con đã òa lên khóc ngay khi đó.

Bây giờ thì con hiểu mẹ cũng khổ. Mẹ không muốn cho con đi làm. Mẹ mong con được tiếp tục học, kéo dài được thời học sinh khi nào hay khi ấy. Nhưng mẹ ơi, mẹ đã không làm được điều mẹ ao ước. Và mẹ cảm thấy mẹ không tròn bổn phận với con.

Mẹ yêu của con,

Công mẹ lớn như biển cả. Tình yêu mẹ mênh mông biết lấy gì so sánh được. Con đi làm như thế này, có nghĩa lý gì với những ngày con còn thơ, mẹ đã săn sóc con, âu yếm con. Sao mẹ có thể nghĩ như thế ?

Con cũng hiểu rằng sự hiện diện của con đã làm mẹ chợt thoáng buồn cho thân phận mình, mẹ không vui khi con về không phải vì mẹ không yêu con nữa, nhưng vì mẹ không cảm thấy gần con nữa, phải thế không mẹ ? Mẹ sợ đối diện với con như đối diện với sự thực tủi buồn, mẹ đã quá bi quan và cái bi quan của mẹ đã làm sụp đổ mọi hy vọng trong con. Con về đó với tất cả non nả và mừng vui cho mẹ. Con chưa bao giờ nghĩ tưởng sẽ gặp cái không khí lắng đọng đến nghẹt thở như hôm qua. Điều đó làm con choáng váng lẫn khổ sở.

Con xin lỗi mẹ đã không ở lại đến một phút giây nào. Con đã trở ra lại Quảng Trị liền khi ấy.

Thưa mẹ !

Con nông nổi quá ! Đáng lẽ con phải ở lại để tìm hiểu mẹ, để làm cho dễ thở cái không khí nặng nề ấy. Nhưng từ trong tâm hồn, con hiểu con không đủ sức. Con không dám làm phiền mẹ nữa đâu.

Sáng nay, anh Trần đã ra tìm con. Chúng con nói chuyện trong phòng, anh Trần giải thích cho con hiểu. Con của mẹ hư quá. Mẹ tha lỗi cho con.

Trước khi anh Trần về Huế, con viết thư này, mong mẹ đừng buồn nữa.

Đêm qua, con có ý nghĩ là sẽ không bao giờ trở về Huế nữa. Nhưng bây giờ con lại nghĩ là con sẽ về Huế một tháng một lần như con đã định trước.

Lần sau vào, con hy vọng lại thấy nụ cười của mẹ, tươi hơn bao giờ hết.

Đường Huế, Quảng Trị không được yên. Mẹ đừng ra đây. Nhỡ có chuyện gì, con không chịu nổi đâu. Mẹ cố gắng ngủ cho ngon và đừng nghĩ gì về những chuyện đã qua. Câu Trời phù hộ mẹ.

Con của mẹ

NGỌC THƯỜNG

8. Tơ Trời

Hôm ấy, trên vùng Thần Tiên, nàng tiên bé nhỏ Bích Na vừa ngậm xong một quả mật ngọt. Hương hoa dịu dàng tăng mầu xanh thơ ngây lên mắt cô bé, và ửng hồng đôi môi nhỏ. Tâm hồn cô bé thanh thản, trong ngần, trong hơn trời mùa hạ và hơn cả những giọt mưa đông ở thế giới chúng ta.

Bích Na vươn đôi cánh thiên nga, bay vòng quanh hồ Hư Vô, và bắt đầu ca hát.

Ở đây không có mặt trời, nhưng ánh sáng thì rực rỡ và lung linh ngàn sắc. Chốn này không có chim muông, mà nhạc điệu thì êm ái và trầm bổng không ngừng. Nhưng đương lúc Bích Na lên tiếng hát thiên thần thì tất cả không gian bỗng dưng lắng đọng, yên lặng nghe tâm hồn cô bé kể chuyện. Ừ, chính tâm hồn cô bé hát đấy. Tâm hồn cô thực là thơ ngây, trong như pha lê, mong manh như sương sớm. Tâm hồn cô bé vì thế không biết ca tụng gì, dù chung quanh Bích Na, bao nhiêu là cái đẹp tuyệt vời đang hiện diện. Bích Na làm sao biết được cô đang ở giữa một vườn đẹp, một rừng đẹp, bởi vì ở đấy đâu có gì xấu để cô phải so sánh .

Này nhé, cô bé đang đu mình trên một chiếc võng kết bằng mây trắng, treo giữa hai ngôi sao sáng nhất mà cũng bé nhất. Đầu cô gối trên một dải sương hồng, và chung quanh cô, nào hương, nào nhạc, nào sắc. Trông vào nơi nào, Bích Na cũng thấy bằng lòng hết. Tâm hồn Bích Na, lúc ngân nga chỉ như một chuỗi âm thanh nhẹ nhàng đuổi nhau mà thôi nhưng so với khúc nhạc bổng trầm của không gian thần tiên thì thật là một bài ca lạ.

Lúc Bích Na bắt đầu thấy buồn ngủ, tiếng nhạc không gian lại nổi lên và ánh sáng trở lại rực rỡ, ru Bích Na vào mộng. Bích Na đưa tay lên đầu, tháo bỏ chiếc nơ hồng cô bé vẫn cài lên tóc cho tóc cô bé khỏi rối tung mỗi lần cô nhảy nhót. Dải nơ hồng của cô bé kết bằng Tơ Trời. Nhẹ và sáng óng ánh, màu hồng nhẹ phớt như má Bích Na, trông ngon và yêu lắm cơ.

Mắt Bích Na nhắm lại khẽ cười, chân thôi đong đưa, và Bích Na bắt đầu cho tâm hồn yên nghỉ.

« A, Thần Gió đi đâu lạc vào đây ? Khu vườn này chỉ dành riêng cho Bích Na, Thần Gió không biết à ? »

Đám mây trắng vừa hỏi vừa ru Bích Na nhè nhẹ. Thần Gió đưa mắt nhìn nàng tiên xinh xắn nằm ngủ say. Tóc Bích Na thả dài đen mượt, uốn lượn làm Thần Gió nhớ dương thế. Bây giờ là mùa hạ ở dưới đó. Khu vực của Thần Gió thuộc vào vùng nhiệt đới. Về mùa này, mặt trời tha hồ hoành hành, và Thần Gió được nghỉ ngơi. Chỉ thỉnh thoảng Thần ra vùng biển xanh, xô sóng vào bờ và đẩy những cánh buồm cho lướt nhanh trên mặt trùng dương.

Vùng Thần Tiên của Bích Na chưa hề có gió bao giờ. Tóc Bích Na dài mượt và mềm thế mà có gió vào hẳn phải đẹp.

Rồi không để cho đám mây trắng kịp ngăn cản, Thần Gió thổi nhẹ vào cô bé. Tấm áo lụa trắng bay phất phơ, tóc cô bé lồng trong gió, uốn như giòng suối huyền ! Thần Gió mỉm cười bỏ đi.

Dải Tơ Trời đang nằm yên lặng trên đầu võng, bỗng nhiên bị gió kéo rơi xuống hồ Hư Vô, và thong thả rơi hoài xuống vùng dương thế. Thần Gió đã làm một việc không ngờ mà không hay. Bích Na từ nay hết còn cột tóc bằng Tơ Trời, và ở dưới dương thế, bắt đầu xuất hiện một đám tơ hồng, óng ánh, nhẹ không gì nhẹ hơn, bay là là giữa bầu không khí xanh ngát của mùa hạ.

Tơ Trời không có chỗ trú ngụ. Mọi cảnh vật quanh Tơ Trời đều lạ lùng. Xưa nay, Tơ Trời vẫn nằm trên mái tóc thoảng hương của nàng Bích Na, có bao giờ phải lang thang như thế này đâu. Chung quanh Tơ Trời thì có gì hơn là một khoảng không gian đun nóng bởi ánh mặt trời. Mầu hồng phớt của Tơ Trời dần phai đi và bây giờ Tơ Trời chỉ còn toàn một màu trắng bạc.

Tơ Trời bay mãi, bay mãi. Dưới kia, nào là núi non trùng điệp, cây cối xanh rờn, lúc thì biển sóng ồ ạt với cát trắng tinh. Có khi Tơ Trời đi qua những vùng lúa non, nhà cửa yên lành ngủ. Có lúc Tơ Trời bay ngang các đô thị, xe cộ dập dìu. Tất cả đều mang cái dáng quyến rũ của riêng chúng. Nhưng Tơ Trời chưa ngừng cánh đâu. Tơ Trời còn muốn phiêu lưu xa hơn, tìm những nét lạ hơn.

Màn đêm dần dần hạ cánh. Mặt trời thôi cười, vẫy tay chào dương thế để trở về nhà. Ngàn sao bắt đầu với các chàng thi sĩ. Bấy giờ Tơ Trời đang bay ngang qua dãy Trường Sơn của Việt Nam. Dãy núi không cao mà sao rậm và huyền bí quá. Đã nói Tơ Trời tò mò lắm cơ. Tơ Trời chỉ thích những gì huyền bí, những gì sâu kín thôi. Vẻ hùng vĩ của Hy Mã Lạp Sơn, cảnh huy hoàng của lâu đài đồ sộ không cột chân Tơ Trời được đâu. Tơ Trời quyết định rồi. Tơ Trời sẽ ngủ đêm lại đây, trên đỉnh núi cao nhất trong tầm mắt của Tơ Trời thôi, chứ Trường Sơn dài lắm, nằm duỗi suốt gần hết chiều dài của Việt Nam. Tơ Trời thì nhỏ bé làm sao Tơ Trời biết đâu là nơi cao nhất bây giờ, Tơ Trời chỉ cần nghỉ ngơi một lát. Thân Tơ Trời rát bỏng vì nắng. Tơ Trời tiếc thầm màu hồng phớt của mình và trách mặt trời, nhưng Tơ Trời không dám trách lớn tiếng vì mặt trời mà nghe được, chắc ông ấy phải giận ghê lắm.

Ánh trăng lên đã cao. Hình lưỡi liềm của trăng làm Tơ Trời nhớ chiếc trâm cài đầu của Bích Na. Trâm Vàng vẫn ganh với Tơ Trời vì Tơ Trời được Bích Na yêu chuộng nhờ vẻ thanh tao và mềm mại. Trâm Vàng tuy sáng, mà sao bằng thứ ánh sáng tự nhiên của vùng thần tiên. Cho nên Trâm Vàng vẫn thường bị Bích Na cất vào trong chiếc hộp pha lê trong suốt. Tơ Trời nhìn trăng mà cười. Trăng giống Trâm Vàng lắm, Trăng biết không? Vậy ban ngày Trăng có bị nhốt vào chiếc hộp Thủy Tinh không hả ?

Trăng không trả lời, chỉ bực mình chiếu thêm ánh sáng xuống vùng Tơ Trời bay. Ánh sáng huyền hoặc làm Tơ Trời mê mẩn. Sao ở đây lại có thể có một màu sắc huyền diệu lạ lùng đến thế nhỉ ?

Ờ, mà lạ chưa. Dưới kia có cái gì lấp lánh thế. Sao lại giống những ngôi sao Bích Na vẫn dùng để treo võng mây thế. Không ngần ngừ, Tơ Trời lướt nhẹ qua những đám cây rừng để lại gần vật lạ.

Tơ Trời đáp xuống một tảng đá nằm bên bờ suối. Vâng, chính là giòng suối nhỏ, phản chiếu ánh trăng, lấp lánh tựa sao. Tơ Trời thích quá, ngắm không chán mắt. Giòng suối róc rách êm ái luồn dưới những thân cây đổ ngang, mơn man những tảng đá vuông vắn, uốn lượn, mềm như Tơ Trời vậy. Giòng suối nhỏ đang hát đấy à ? Suối ca tụng gì thế ? Suối có biết Bích Na không ? Bích Na cũng thích hát lắm.

Suối nhỏ mỉm cười :

- Bích Na à ! Bích Na là ai thế ?

Giọng Tơ Trời thoáng một chút tiếc nuối :

- Ờ, Bích Na là cô bé ở chốn thần tiên. Tôi vẫn thường cột tóc cho cô bé và lắng nghe cô bé hát. Giọng cô bé thanh và trong lắm . Thanh như..., như gì nhỉ ?

Tơ Trời nhìn quanh. Ở đây không có gì so sánh được ngoài tiếng róc rách êm ái của suối nhỏ, tiếng rì rào đầy huyền bí của cây rừng và tiếng côn trùng than van. Ờ, Bích Na đâu có biết than van, Bích Na chỉ biết thanh thản. Tơ Trời cũng vậy nữa. Tơ Trời chưa biết thế nào là hung bạo, thế nào là đau thương, thế nào là khổ sở. Vùng Thần Tiên chỉ gồm toàn Nhạc, Hương, Sắc và tâm hồn trong sáng của Bích Na.

Suối nhỏ lại cười nhẹ :

- Ngoài chốn này ra Tơ Trời không tìm được một nơi nào thanh trong nữa đâu.

- Tại sao vậy ?

- Tại vì Việt Nam đang chiến tranh, Việt Nam đang đau thương, Việt Nam đang khốn khổ.

- Chiến tranh ? Đau thương ? Khốn khổ ? Đó là những gì vậy ? Suối có ca tụng chúng không ? Chúng có đẹp như màu trắng bạc của Tơ Trời, có êm như tiếng suối ca hát không ?

Suối nhỏ lắc đầu, giọng bỗng nhiên trầm xuống :

- Được như Tơ Trời thích lắm nhỉ.

- Tại sao vậy?

- Vì Tơ Trời chưa nếm mùi chiến tranh.

- Mùi? Nếm? Vị chiến tranh có ngọt như mật ngọt không? Mùi chiến tranh có thơm như tóc Bích Na không? Tôi muốn thử một lần, suối nhỏ đưa tôi đi tìm chiến tranh nhé.

- Ai lại đi tìm chiến tranh bao giờ. Mà Tơ Trời tìm làm chi. Tơ Trời không cần tìm xa. Tơ Trời đang ở trong vùng chiến. Tơ Trời cứ ở đây đi, một ngày kia Tơ Trời sẽ hiểu chiến tranh là thế nào.

- Không, Tơ Trời không ở đây đâu. Suối nhỏ chẳng bảo đây là chốn thanh trong nhất là gì. Tơ Trời muốn đi, đi hoài .

- Được rồi. Đây là nơi suối nhỏ khơi nguồn. Suối nhỏ sẽ dẫn Tơ Trời đi theo xuôi giòng. Rồi Tơ Trời sẽ biết chiến tranh là gì.

Suối nhỏ lại cất tiếng hát đặc biệt của mình, ca tụng vẻ huyền hoặc của đêm cao nguyên, của thiên nhiên xanh ngát, vẻ hùng vĩ của ngàn núi và luôn cả vẻ hiền hòa của chính mình.

Tơ Trời thì bay là là, soi mình trên mặt nước. Ánh trăng nhạt dần, một ngày bắt đầu lên.

Rồi ngày, rồi đêm tiếp nhau qua. Tơ Trời theo Suối nhỏ đi từ đỉnh Trường Sơn, len lỏi qua những thung lũng nằm phủ sương mờ, uốn mình qua nhiều khu rừng thâm u ngâm mùi lá úa.

Có khi Tơ Trời thấy dáng những nhà sàn nằm chơ vơ trên một ngọn đồi xa, có khi là một tiền đồn đứng buồn hiu cai quản một vùng. Nhưng đó đâu phải là Chiến Tranh.

Chiều nay Tơ Trời theo Suối nhỏ lại chui mình qua một khu rừng khác. Tơ Trời chưa chán nghe tiếng lá đong đưa, tiếng chim ríu rít, tiếng suối ngọt ngào, nhưng Tơ Trời vẫn ước ao được nhìn thấy một cái gì khác hơn, sống động hơn kia.

Suối nhỏ bây giờ không phải chỉ là một giòng nước mong manh như dải lụa nữa. Nhận thêm nước từ nhiều nguồn khác đổ về, Suối nhỏ bây giờ chảy mạnh hơn, lòng trở nên sâu rộng hơn và mang nhiều nguy hiểm với những đá ngầm, vật độc và luôn cả chông nữa.

Mặt trời chưa tắt, nhưng cây cối đã che bớt ánh sáng. Khu rừng bắt đầu ủ xuống. Chim chóc bỗng nhiên yên lặng. Cả Suối cũng như nín thở. Tơ Trời hỏi nhỏ : gì vậy ?

Đúng lúc ấy, Tơ Trời nghe tiếng chân đi, rồi một đoàn người hiện ra. Cả đoàn người mỏi mệt, lấm bụi đường, cúi mình trên những chiếc xắc trĩu nặng. Họ ngừng lại bên bờ suối một lúc, rồi theo người dẫn đầu, họ lần lượt băng mình qua giòng nước chảy mạnh. Một người trong bọn họ hãy còn trẻ lắm chợt với tay ngắt một đóa hoa tím mọc bơ vơ bên bờ suối. Mấy người bạn y cất tiếng cười chế nhạo. Một người hát nhỏ :

Những đồi hoa sim, những đồi hoa sim

Tím chiều hoang biền biệt

Nhìn áo rách vai

Anh hát trong mầu hoa

Áo anh sứt chỉ đường ta

Vợ anh chết sớm, mẹ già chưa khâu.

Giữa tiếng cười chế nhạo của mấy người bạn trẻ, tiếng hát chợt trở nên bâng khuâng. Chiều tím ngát. Bọn người trở nên yên lặng. Người lính trẻ ngắt hoa trân trọng cài hoa lên mũ sắt đã sẵn lá cây rừng. Đóa hoa nhỏ nhún nhảy như vui mừng.

Đoàn người qua khỏi suối, đi xa dần. Tơ Trời rời khỏi chỗ nấp, bay là là theo giòng suối. Trong không gian, tiếng hát rất ấm của người lính trẻ vẫn như còn vang dội.

Tơ Trời tiếp tục đi. Trời sẫm tối, không có tiếng động nào hơn là tiếng suối, tiếng côn trùng rả rích. Buồn ghê. Đêm nay không có trăng. Vẻ huyền hoặc của đêm nào nhượng lại cho vẻ thâm u, tịch mịch và cả rất nhiều đe dọa.

Lại một nhóm người khác. Đoàn này không nói, không cười. Họ như những chiếc bóng, làm việc trong yên lặng. Những chiếc võng được treo lên giữa 2 thân cây. Chỉ có tiếng xào xạc của những bước chân dẫm nhẹ trên lá khô. Ánh sáng cũng không được thắp lên. Họ để nguyên cho bóng tối phủ trùm lấy khu rừng. Mỗi người thu mình trên chiếc võng cá nhân. Một người trong bọn họ ôm súng đến bờ suối, ngồi xuống một tảng đá lớn, trầm ngâm nhìn nước chảy. Có lẽ anh ta cũng chẳng thấy gì hơn là một màu đen mờ. Nhưng âm thanh của tiếng suối giúp anh ta tưởng tượng rất rõ giòng nước chảy xuôi. Những giòng nước êm ái của quê hương lúc nào cũng ngọt ngào, lúc nào cũng gợi nhớ. Anh không dám cất tiếng hát, ngâm một câu thơ, nhưng anh tiếc nhớ vô cùng.

Giòng suối này sẽ chảy qua làng anh, ở đó mẹ anh vẫn thường dẫn anh ra tắm hồi anh còn bé xíu. Trong lúc anh nghịch đùa với nước, mẹ anh lặng lẽ giặt áo quần cho cả hai mẹ con. Thỉnh thoảng mẹ anh nhìn anh cười âu yếm. Anh cũng đã từng ra đấy đùa với đám bạn trai của mình, tung nước vào nhau, hò hét đến khan cổ, làm thuyền giấy cho chảy về xuôi; và đã có lần bắt chước một nhân vật trong một chuyện phiêu lưu, viết mật thư nhét vào chai, thả trôi theo giòng nước. Anh không hiểu có ai nhặt được bức thư của mình không, nhưng nếu có nhận được chắc họ cũng chỉ cười bỏ đi. Những trò chơi trẻ con thực dễ thương. Và giòng sông ấy sống trong anh như một phần đời. Vậy mà anh đã xa quê hương thực lâu. Biết mẹ anh có còn sống mà đợi đứa con về hay không ! Hay hàng ngày vẫn ra bờ sông nhỏ, giặt áo quần cho chính mình mà nhớ lại kỷ niệm xưa. Anh thèm về nhìn lại mái nhà tranh nhỏ, nhìn lại những nét nhăn trên vầng trán ưu tư của mẹ, và xem thử đám bạn bè của mình sống còn những ai. Chao ơi, quê hương thực gần mà cũng thực xa.

Người thanh niên gục đầu vào vòng tay dựa trên đầu gối. Anh không nghe tiếng cú rúc lạ lùng phía bên kia bờ suối. Anh không thấy những bóng đen tiến gần. Rồi một tiếng hô lớn, rồi súng nổ vang.

Lần thứ nhất Tơ Trời nghe tiếng nổ kỳ dị. Tiếng nổ liên miên bất tận. Đạn bay như pháo bông đốt lên trong một lễ mừng nào đó. Tiếng người la hét vang cả khu rừng. Tơ Trời hãi sợ, bay cuống quýt, núp sau một cây tràm lớn. Cả một vùng bị thức tỉnh. Chim chóc hoảng hốt gọi nhau bay xa. Cây rừng lo lắng sợ một cuộc tàn phá.

Tiếng động cơ trực thăng mỗi lúc một gần. Tiếng đạn rền hơn bao giờ hết. Hỏa châu vụt sáng trên nền trời nhung đen như những mặt trời con vừa nở hoa.

Và cứ thế, hết đợt này đến đợt khác, súng, hỏa châu thi nhau nổ, thi nhau sáng. Và những thân người thi nhau đổ xuống, nằm yên như ngủ say.


*****


Trời bắt đầu sáng. Khu rừng sau một đêm kinh hoàng vẫn còn run sợ. Những cành lá trĩu xuống vì mưa đạn. Chim chóc thôi ríu rít, và giòng suối, trời ơi, giòng suối thanh trong của Tơ Trời bây giờ loang màu đỏ thắm.

Bên bờ suối, người thanh niên hồi đêm đang còn trầm tư, bây giờ nằm gục mặt như hôn mảnh đất yêu dấu. Tay còn vục xuống nước, nghe kỷ niệm chảy qua kẽ ngón tay.Bên cạnh anh, người lính trẻ nằm ngửa, mặt nhìn trời cao. Chiếc mũ lăn lóc bên bờ, giữa hai tảng đá vuông đầy rêu. Cánh hoa tím ngày qua vẫn còn gắn trên mũ sắt, cố vươn lên như nhìn người bạn trẻ lần cuối. Đóa hoa nở trên mũ sắt như hoa cắm trên một nấm mồ. Tơ Trời không biết thở dài nên chỉ lặng lẽ đến bên hoa.

Tơ Trời sẽ đem đóa hoa tím kia bay khắp phương trời để tìm một người mà trao gửi. Tơ Trời không biết người đó là ai, ở đâu, nhưng nếu tình yêu của họ chân thật, nếu tình thương của họ không biên giới, nếu quả thực có thần giao cách cảm, một ngày kia, Tơ Trời sẽ trao đến cho kẻ đợi chờ một cành hoa tím, rất tím.

Bây giờ vẫn còn mùa Hạ, những kẻ đợi chờ cứ nhìn trên trời cao kia đi. Khung trời rất trong, rất xanh. Tơ Trời sẽ bạc trắng. Tuy nhiên, tôi vẫn mong rằng không một ai trong họ nhận được cành hoa tím do Tơ Trời Bích Na mang lại vì màu tím trông đẹp mà chứa đầy thương đau.

Tơ Trời ơi, cứ bay mãi và đừng bao giờ ngừng cánh.


Tỉ Tỉ
1969